Séc là công cụ tài chính hữu hiệu, mang lại sự thuận tiện và an toàn hơn trong việc thanh toán và chuyển tiền so với việc dùng tiền mặt. Khi bạn biết cách sử dụng séc đúng quy trình và tuân thủ quy định của Nhà nước, bạn có thêm một hình thức thanh toán linh hoạt cho những tình huống cụ thể. Dưới đây, chuyentaichinh sẽ giới thiệu rõ hơn về công cụ này, mời bạn đọc theo dõi.
1. Séc là gì?
Séc (cheque hay check) hoặc chi phiếu là văn bản yêu cầu ngân hàng hoặc hiệp hội tín dụng chi trả số tiền nhất định cho người thụ hưởng, trích từ tài khoản của người phát hành séc.
Séc cũng là phương tiện thanh toán hàng hóa và dịch vụ không dùng tiền mặt, giúp giảm lạm phát tiền mặt. Có nhiều loại séc như séc vô danh, séc đích danh, séc lệnh, séc gạch chéo, séc trơn, séc gạch chéo đặc biệt, séc bảo chi, và séc tiền mặt.
Tìm hiểu về séc trên thị trường Việt Nam
Séc thể hiện quyền lực của người sở hữu, với độ bảo mật cao, chỉ có chủ sở hữu hoặc người được ủy quyền hợp pháp mới có thể sử dụng.
Tính linh hoạt và khả năng chuyển nhượng dễ dàng khiến séc được nhiều người ưa chuộng, thể hiện sự sang trọng và đẳng cấp của người phát hành.
2. Những nội dung trên tờ séc
Các thông tin cơ bản trên tờ séc
Mặt trước của tờ séc bao gồm các thông tin sau:
– Tiêu đề “Séc” ở đầu tờ séc;
– Số tiền cần thanh toán, được viết rõ bằng cả số và chữ. Cả hai phải nhất quán, nếu không, séc sẽ không hợp lệ.
– Tên ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng, đơn vị cung cấp dịch vụ thanh toán ghi tên người bị ký phát.
– Tên đầy đủ của tổ chức hoặc cá nhân thụ hưởng, hay ghi rõ yêu cầu thanh toán cho người giữ hoặc theo lệnh thụ hưởng.
– Địa điểm thanh toán séc;
– Ngày tháng ký phát séc.
– Chữ ký của người phát hành, kèm theo tên tổ chức hoặc họ tên đầy đủ của cá nhân phát hành.
Thiếu một trong các thông tin này khiến séc không còn giá trị, trừ khi địa điểm thanh toán không được ghi, mặc định thanh toán tại nơi kinh doanh của người bị ký phát.
Ngoài những thông tin chính, tổ chức cung ứng có thể bổ sung thêm như số tài khoản trích tiền, địa chỉ của người phát hành, địa chỉ của người bị ký phát. Các nội dung này không làm phát sinh thêm nghĩa vụ pháp lý.
Ký séc (còn gọi là “viết séc” hoặc “ký bù trừ”) là việc ký tên và thông tin lên mặt sau của séc để cam kết trả tiền cho người giữ khi họ yêu cầu. Hành động này có giá trị pháp lý, khẳng định sự cam kết của người phát hành.
Nếu séc được thanh toán qua Trung tâm thanh toán bù trừ, các nội dung phải tuân theo quy định của trung tâm này.
Các chi tiết chuyển nhượng phiếu séc được ghi ở mặt sau:
– Tên người phát hành (người viết séc): Đây là tên của cá nhân hoặc tổ chức phát hành séc, cam kết thanh toán tiền cho người giữ séc.
– Người thụ hưởng (Payee): Đây là tên của cá nhân hoặc tổ chức được chỉ định nhận tiền từ người phát hành.
– Số tiền bằng số và chữ: Người viết séc điền rõ ràng số tiền cần trả cả bằng số và chữ để tránh sai sót và tranh cãi.
– Ngày lập séc: Ngày séc được viết, có thể là ngày hiện tại hoặc một ngày tương lai (ngày đáo hạn).
– Chữ ký người phát hành: Nơi xác nhận cam kết trả tiền bằng cách ký tên của người phát hành.
Bạn đọc có thể tham khảo thêm Điều 6 Thông tư 22/2015/TT-NHNN liên quan đến nội dung séc tại Điều 58 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005.
3. Các loại séc trên thị trường hiện nay
Các loại séc được giao dịch hiện nay
Chúng ta có thể phân loại séc qua nhiều tiêu chí, chẳng hạn:
Phân theo người thụ hưởng có:
Séc vô danh – không ghi tên người thụ hưởng, ai cầm séc sẽ được thanh toán
Séc đích danh – ghi rõ tên người thụ hưởng, chỉ người này được nhận thanh toán
Séc lệnh – có thể ghi rõ người thụ hưởng hoặc chuyển nhượng cho người khác
Phân theo điều kiện thanh toán:
Séc gạch chéo – có hai đường gạch chéo ở mặt sau, chỉ định chuyển khoản cho người thụ hưởng, không trả tiền mặt
Séc trơn – mặt sau để trống, người sở hữu có thể nhận tiền mặt
Séc gạch chéo đặc biệt – gạch chéo cả mặt trước và sau, giữa có tên ngân hàng thanh toán/nhờ thu. Giao dịch tại ngân hàng ghi trên séc, nếu từ chối thì ngân hàng nhờ thu xử lý.
Phân theo khả năng thanh toán:
Séc bảo chi – đảm bảo thanh toán chắc chắn, ngân hàng đóng dấu bảo chi khi tài khoản đủ tiền, ngăn chặn phát hành vượt số dư.
Séc tiền mặt – được thanh toán gần như ngay lập tức.
4. Đặc điểm của séc
Trên séc có đầy đủ thông tin như ngày tháng ký phát, tên địa chỉ chủ tài khoản, tên địa chỉ người thụ hưởng, người ký phát, chữ ký người ký séc…
Séc chỉ có giá trị trong thời gian nhất định, do đó có tính thời hạn. Thời hạn này được ghi trên mặt séc và phụ thuộc vào quy định tại nơi phát hành.
Nếu không chỉ định cho một người duy nhất, séc có thể chuyển nhượng trong thời hạn hiệu lực.
Séc được coi là mệnh lệnh vô điều kiện, phải được thực hiện trừ khi có gian lận hoặc không đủ tiền trong tài khoản.
Các thông tin bắt buộc được in trên mặt trước, trong khi mặt sau dành cho ghi chú chuyển nhượng;
Séc được in theo từng tập, với phần cuống lưu giữ bởi người ký phát, và phần tách rời trao cho người hưởng.
5. Quy tắc về việc lập, ký và phát hành séc
Quy định về séc trên thị trường tài chính Việt Nam
Điều 7 Thông tư 22/2015/TT-NHNN hướng dẫn về việc lập và ký phát séc như sau:
– Séc phải được lập trên mẫu séc trắng cung cấp bởi người ký phát (ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng); nếu không đúng mẫu, họ có quyền từ chối thanh toán;
– Thông tin trên séc cần được ghi bằng bút mực hoặc bút bi, tránh dùng mực đỏ, bút chì có thể tẩy xóa hay loại mực dễ phai. Nếu có dấu vết tẩy xóa, séc sẽ mất hiệu lực;
– Ngôn ngữ sử dụng trên séc là tiếng Việt, trường hợp có yếu tố nước ngoài, có thể ghi bằng ngôn ngữ khác theo thỏa thuận giữa các bên;
– Số tiền phải được ghi rõ ràng và nhất quán bằng cả chữ và số. Số ghi bằng số dùng chữ số Ả-rập từ 0 đến 9. Tại Việt Nam, số hàng đơn vị ngăn cách bằng dấu chấm (.), số thập phân ngăn cách bằng dấu phẩy (,);
– Số tiền ghi bằng chữ cần viết rõ ràng, chữ cái đầu tiên viết hoa và sát dòng đầu tiên, không để khoảng cách giữa các chữ, không xen chữ khác giữa các từ liền kề;
Chỉ định người thụ hưởng có thể thực hiện theo ba phương thức:
– Nếu không chuyển nhượng cho người khác ngoài người thụ hưởng, cần ghi rõ tên kèm cụm từ “không được chuyển nhượng” hoặc “không trả theo lệnh”;
– Nếu dùng cho chuyển nhượng hoặc theo nhu cầu, chỉ cần ghi tên người thụ hưởng;
– Nếu thanh toán cho người cầm giữ séc, ghi “trả cho người cầm giữ séc” mà không cần tên người nhận;
Địa điểm thanh toán do người ký phát quy định. Nếu không cụ thể, séc có thể được thanh toán tại bất kỳ chi nhánh hay công ty của người ký phát;
Ngày ký phát phải được ghi bằng số và do người ký phát điền;
Chữ ký của người ký phát là chữ ký thực hoặc được ủy quyền, phải trùng với chữ mẫu đã đăng ký, cùng họ tên, con dấu hoặc chữ ký điện tử.
6. Quy định về thanh toán bằng séc
Để thanh toán qua chuyển khoản, người ký phát hoặc chuyển nhượng ghi hoặc đóng dấu “trả vào tài khoản” ở mặt trước tờ séc tại tiêu đề;
Khi chỉ định số tiền cho ngân hàng hoặc tài khoản người thụ hưởng, người ký phát hoặc chuyển nhượng sẽ gạch hai gạch chéo song song từ góc trên bên trái xuống góc dưới bên phải mặt trước của séc.
Trường hợp chỉ định số tiền cho một ngân hàng hoặc người thụ hưởng cụ thể…
Nếu bạn có tài khoản thanh toán tại ngân hàng đó, hãy kẻ hai gạch chéo song song từ góc trên bên trái xuống góc dưới bên phải trên tờ séc, rồi điền tên cụ thể của ngân hàng vào giữa hai gạch chéo đó.
Trường hợp giữa hai gạch chéo ghi tên hai ngân hàng, tờ séc sẽ không có giá trị, trừ khi một trong hai ngân hàng này được chỉ định để thu hộ.
Khi chủ tài khoản ủy quyền cho người khác ký phát séc, phải hoàn tất các thủ tục cần thiết như thông báo, đăng ký mẫu chữ ký, và quy định hạn mức tiền cho người được ủy quyền.
Nếu séc không được thanh toán, người thụ hưởng có quyền yêu cầu số tiền chưa được trả, cùng với chi phí truy đòi và tiền lãi theo quy định của NHNN, theo Điều 48 của Luật các công cụ chuyển nhượng.
Trong trường hợp séc được ghi trả bằng ngoại tệ, người thụ hưởng được phép nhận ngoại tệ theo quy định sẽ nhận tiền ngoại tệ. Nếu không, số tiền sẽ được quy đổi sang tiền Việt Nam theo tỷ giá hối đoái tại thời điểm thanh toán.
7. Những rủi ro khi sử dụng và thanh toán bằng séc
Rủi ro khi sử dụng séc trong giao dịch thanh toán
Ưu điểm khi sử dụng séc:
– Miễn phí giao dịch;
– An toàn: Nếu mất hoặc bị đánh cắp, kẻ gian vẫn không thể nhận tiền, do séc có ghi rõ tên người thụ hưởng hoặc chuyển nhượng. Người thụ hưởng cần có giấy tờ để xác minh trước khi nhận tiền; chữ ký người phát hành cũng phải được đăng ký và đối chiếu.
– Tiện lợi: Một số ngân hàng và hiệp hội tín dụng cung cấp tính năng gửi séc qua ứng dụng di động.
Nhược điểm:
– Mặc dù tránh được phí giao dịch, nhưng séc phát hành theo quyển/tập có chi phí khá cao;
– Xử lý thanh toán mất thời gian, chỉ thuận tiện với khoản tiền lớn, không thuận tiện cho các giao dịch nhỏ như chuyển khoản hoặc thanh toán tiền mặt;
– Có nguy cơ thấu chi nếu chủ tài khoản sử dụng tiền cho mục đích khác và không đủ khả năng thanh toán khi séc đến hạn.
8. Các bước thanh toán séc nhanh chóng
Thực hiện thanh toán séc nhanh chóng và an toàn
Nếu séc được thanh toán trong cùng hệ thống, TGĐ các tổ chức tín dụng và TGĐ Kho bạc Nhà nước sẽ hướng dẫn và tổ chức thực hiện thủ tục cho các đơn vị và khách hàng liên quan.
Nếu séc được thanh toán ngoài hệ thống nhưng cùng địa bàn, tỉnh hoặc thành phố, thì thực hiện quy trình bù trừ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Quá trình thanh toán bằng séc có thể được tiến hành qua các bước sau:
Bước 1, người phát hành ký và xuất séc cho người nhận, sau đó chuyển séc cho người đó.
Bước 2, với séc chuyển khoản, người thụ hưởng không cần đến ngân hàng hay tổ chức tín dụng để nhận. Trường hợp séc tiền mặt, người thụ hưởng sẽ mang séc đến ngân hàng để nhận tiền.
Bước 3, dựa vào các giấy tờ xác minh và loại séc, ngân hàng sẽ tiến hành thủ tục thanh toán cho người thụ hưởng, số tiền được trích từ tài khoản ghi trên séc.
Bước 4, sau khi hoàn tất thanh toán cho người thụ hưởng, ngân hàng sẽ quyết toán giá trị séc với người phát hành.
Trên đây là các thông tin liên quan đến séc, quy trình thanh toán séc cũng như quy định về chứng từ séc. Hy vọng bài viết của Chuyên Tài Chính đã mang đến thông tin hữu ích cho bạn đọc.
Bạn khó có thể bỏ qua những thông tin giá trị ở Ngân Hàng, hãy khám phá ngay để nắm bắt cơ hội tài chính.
