Gần đây, ngày càng có nhiều người quan tâm tới thị trường chứng khoán. Đây là một sân chơi dễ gia nhập và có tiềm năng sinh lợi lớn, mang lại thu nhập thụ động.
Trong số đó, cổ phiếu là loại chứng khoán cơ bản, được giao dịch phổ biến nhất. Vậy cổ phiếu là gì? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến giá cổ phiếu? Cách chọn cổ phiếu tốt nhất để đầu tư? Hãy cùng trang web ChuyênTài Chính tìm hiểu nhé!
I. Cổ phiếu là gì?
Cổ phiếu, hay còn gọi là Stock, là một loại chứng khoán xác định quyền sở hữu cổ phần của công ty phát hành. Người sở hữu cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty đó.
Bên cạnh đó, cổ phiếu còn là tài sản có thể chuyển nhượng, cho phép chuyển đổi giữa các chủ sở hữu bằng nhiều hình thức như: thừa kế, tặng, thế chấp… Mệnh giá và giá trị của cổ phiếu bị ảnh hưởng trực tiếp từ thị trường chung và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Khái niệm tổng quan về cổ phiếu trên thị trường chứng khoán
Hiện nay, thị trường cổ phiếu trong nước có gần 2000 doanh nghiệp niêm yết trên cả 3 sàn, và con số này còn tăng. Điều này khiến nhà đầu tư mới dễ gặp khó khăn và bối rối khi không biết nên chọn cổ phiếu hay nhóm cổ phiếu nào để theo dõi và đầu tư.
Để phân loại cổ phiếu thành các nhóm nhỏ và xác định khi nào nhóm đó xứng đáng được đưa vào danh sách “watch list” của bạn, hãy theo dõi bài viết dưới đây để tìm ra câu trả lời!
Ví dụ về việc đầu tư cổ phiếu
Nhà đầu tư mua 1.000 cổ phiếu của công ty A niêm yết trên sàn chứng khoán với giá 20.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy, tổng giá trị cổ phiếu mà nhà đầu tư nắm giữ là 1.000 x 20.000 = 20.000.000 đồng.
Sau một thời gian, nhờ tác động của thị trường, giá trị cổ phiếu sẽ thay đổi.
– Nếu công ty phát triển, thị trường ổn định, giá cổ phiếu công ty A tăng lên 50.000 đồng/cổ phiếu. Khi đó, giá trị cổ phiếu là 1.000 x 50.000 = 50.000 triệu, và nhà đầu tư lãi 30.000 đồng so với lúc mua.
– Ngược lại, nếu kinh doanh gặp trục trặc và thị trường biến động mạnh, giá cổ phiếu giảm còn 10.000 đồng/cổ phiếu. Khi đó, giá trị cổ phiếu chỉ còn 1.000 x 10.000 đồng. Nhà đầu tư sẽ chịu lỗ.
Qua đây, chúng ta thấy rằng, cổ phiếu là một kênh đầu tư dễ tham gia và có tiềm năng lợi nhuận cao. Tuy nhiên, cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì vậy, hãy lựa chọn kỹ thời điểm và mã cổ phiếu đầu tư thích hợp.
II. Đầu tư cổ phiếu là gì?
Đầu tư ítảng cà lân từ chênh lệch giữa giá mua và giá bán. Vì thế, nhà đầu tư cần mua khi giá thấp và giữ cổ phiếu đợi giá tăng để bán ra, tối ưu hóa lợi nhuận.
Hình thức đầu tư cổ phiếu đang thu hút sự chú ý của nhiều người
Để tham gia thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cần mở tài khoản chứng khoán và có nguồn vốn để giao dịch trên sàn. Đầu tư hiệu quả đòi hỏi kiến thức sâu rộng về thị trường chung và tài chính nhằm lựa chọn mã cổ phiếu tiềm năng, giúp thực hiện giao dịch tối ưu và tránh các bẫy thị trường.
III. Những điều cần biết trước khi đầu tư cổ phiếu
Trước khi tham gia, điều quan trọng là nắm vững thông tin cơ bản về thị trường và các yếu tố cơ bản khi giao dịch cổ phiếu.
3.1. Giá cổ phiếu
Giá cổ phiếu thể hiện giá trị tiền tệ của cổ phiếu tại một thời điểm nhất định và có thể thay đổi liên tục do nhu cầu thị trường và nhiều yếu tố tác động khác. Trong giao dịch cổ phiếu, giá được xác định qua nhiều phương pháp và thỏa thuận giữa người mua và bán.
Mục tiêu của nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán là sinh lợi từ chênh lệch giá mua và bán. Vì thế, cần theo dõi sát sao các biến động giá để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.
Định giá cổ phiếu được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau. Nhà đầu tư cần xác định giá cổ phiếu gần sát nhất với giá trị thực của nó.
Giá cổ phiếu là yếu tố mà nhà đầu tư đặc biệt chú ý trong giao dịch
Giá cổ phiếu chịu tác động từ nhiều yếu tố:
Tác động thị trường chung: Thị trường chung có ảnh hưởng lớn đến giá cổ phiếu. Thông qua phân tích cơ bản, nhà đầu tư có thể dự báo giá cổ phiếu trong tương lai với những tác động tích cực hoặc tiêu cực của thị trường.
Ví dụ: Trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát, thị trường chung đi xuống, kéo theo sự giảm giá của nhiều công ty và lĩnh vực.
Tác động từ công ty phát hành: Tình hình kinh doanh và phát triển của công ty phát hành cổ phiếu là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá. Nếu doanh nghiệp phát triển tốt và lợi nhuận cao, giá cổ phiếu có xu hướng tăng.
Tác động từ nhà đầu tư: Tâm lý nhà đầu tư có khả năng điều hướng thị trường mạnh mẽ. Nếu không vững tâm lý, giá cổ phiếu có thể biến động khó lường, ảnh hưởng đến cả thị trường chung.
3.2. Nơi mua bán cổ phiếu
Giao dịch cổ phiếu diễn ra trên sàn chứng khoán. Tại Việt Nam, có 3 sàn chứng khoán hợp pháp với các mã cổ phiếu niêm yết là sàn chứng khoán HOSE, sàn HNX và sàn Upcom.
Để giao dịch, nhà đầu tư cần có tài khoản chứng khoán, có thể mở dễ dàng tại các công ty chứng khoán như SSI, TCBS, VPS… Ngày nay, giao dịch cổ phiếu diễn ra rất tiện lợi và nhanh chóng.
Sàn chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán chứng khoán
3.3. Phí giao dịch cổ phiếu
Phí giao dịch là yếu tố mà nhà đầu tư cần hiểu rõ khi tham gia mua bán cổ phiếu hoặc các sản phẩm chứng khoán khác. Việc này đặc biệt quan trọng đối với những người thường xuyên giao dịch.
Trước khi tiến hành giao dịch, bạn cần tìm hiểu kỹ về thuế và phí liên quan của từng công ty chứng khoán, từ đó chọn nơi mở tài khoản phù hợp. Các khoản phí mà nhà đầu tư phải chịu gồm:
Thuế lãi: Theo quy định pháp luật, nhà đầu tư bị trừ 0.1%/giá bán chứng khoán như thuế lãi từ chuyển nhượng. Khoản này sẽ được công ty chứng khoán hay quỹ đầu tư khấu trừ.
Phí giao dịch chứng khoán: Mỗi công ty sẽ áp dụng mức phí khác nhau, nhưng không vượt quá 5% giá trị mỗi lần giao dịch.
3.4. Quy định về các trường hợp gian lận chứng khoán
Thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường chứng khoán, có những quy định rất nghiêm ngặt về các hành vi gian lận và thao túng nhằm trục lợi.
Nếu phát hiện gian lận trong chứng khoán, người vi phạm có thể bị phạt tối đa bằng khoản thu trái pháp luật hoặc lên tới 3 tỷ đồng nếu không có khoản thu bất hợp pháp.
Quy định về gian lận và lừa đảo trong giao dịch chứng khoán
Bên cạnh đó, hành vi gian lận có thể bị xử phạt hành chính hoặc phạt vì cung cấp thông tin sai lệch cho mục đích cá nhân…
3.5. Giá tham chiếu, giá trần, giá sàn cổ phiếu
Những thuật ngữ như giá tham chiếu, giá trần và giá sàn rất phổ biến trong giao dịch chứng khoán. Hãy cùng tìm hiểu về những khái niệm này!
Giá tham chiếu được xem là giá cơ sở để tính biên độ dao động giá cổ phiếu trong mỗi phiên. Giá tham chiếu có thể khác nhau tùy sàn:
Sàn HOSE và HNX: Giá tham chiếu là giá đóng cửa của phiên liền trước đó.
Sàn Upcom: Tính bằng giá trung bình gia quyền của các giao dịch thực hiện bằng phương pháp khớp lệnh trong ngày trước đó.
Giá trần là mức giá cao nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh trong phiên giao dịch.
Giá trần = Giá tham chiếu x (100% + biên độ giao động)
Giá sàn là mức thấp nhất mà có thể đặt lệnh trong phiên.
Giá sàn = Giá tham chiếu x (100% – biên độ dao động)
Lưu ý: Biên độ giao động tại các sàn là khác nhau: sàn HOSE là 7%, HNX là 10% và Upcom là 15%.
IV. Các loại cổ phiếu trên thị trường
4.1. Cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu phổ thông, hay cổ phiếu thường, đại diện cho quyền sở hữu một phần công ty. Khi sở hữu cổ phiếu thường, nhà đầu tư có thể nhận được lợi nhuận từ hoạt động của công ty, thường được trả dưới dạng cổ tức.
Người nắm giữ cổ phiếu thường có quyền bầu chọn hội đồng quản trị và quyết định các chính sách lớn như mua bán, sáp nhập công ty.
Nếu công ty phá sản, nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu phổ thông sẽ nhận quyền lợi từ tài sản thanh lý, sau khi các chủ nợ và cổ đông ưu đãi đã được đền bù. Cổ phiếu phổ thông còn có thể là phần thưởng cho sự đóng góp của ban điều hành và nhân viên (cổ phiếu ESOP).
Cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu phổ thông
Ngược lại, cổ phiếu ưu đãi cho phép nhà đầu tư nhận cổ tức đều đặn trước khi lợi nhuận được chia cho cổ đông phổ thông. Như đã đề cập, cổ đông nắm giữ cổ phiếu ưu đãi được nhận thanh toán trước các cổ đông phổ thông nếu công ty phá sản.
Tuy nhiên, cổ phiếu ưu đãi không có quyền biểu quyết và khó có lợi nhuận từ lãi vốn khi không được giao dịch trên sàn như cổ phiếu phổ thông. Đây sẽ là lựa chọn lý tưởng cho những nhà đầu tư muốn thu nhập đều đặn ngoài trái phiếu.
4.2. Cổ phiếu tăng trưởng so với cổ phiếu giá trị
Như cái tên của chúng cho thấy, cổ phiếu tăng trưởng đề cập đến các cổ phiếu được dự báo sẽ phát triển với tốc độ nhanh hơn thị trường chung. Học thuật hơn, cổ phiếu tăng trưởng có xu hướng vượt trội trong “giai đoạn kinh tế mở rộng” và khi “lãi suất thấp”.
Chẳng hạn, cổ phiếu công nghệ như FPT nổi bật nhờ sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế và khả năng tiếp cận nguồn vốn rẻ.
Sự khác biệt giữa cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng
Trái lại, cổ phiếu giá trị thường giao dịch ở mức giá thấp hơn giá trị thực của chúng, thường được định giá ở mức hấp dẫn hơn so với ngành do chưa nhiều người nhận ra tiềm năng của chúng.
Những cổ phiếu giá trị như tài chính, năng lượng, bất động sản có xu hướng tốt hơn trong giai đoạn kinh tế phục hồi, khi các công ty này thường tạo ra những dòng thu nhập ổn định trong khi giá trị của chúng bị đánh giá thấp.
4.3. Cổ phiếu thu nhập
Cổ phiếu thu nhập là loại cổ phiếu trả cổ tức cao hơn thị trường một cách đều đặn từ lợi nhuận hoặc tiền mặt dư thừa của công ty.
Cổ phiếu này thường thuộc lĩnh vực tiện ích, đặc điểm của các doanh nghiệp này là có sự biến động thấp và ít tăng vốn hơn so với cổ phiếu tăng trưởng, làm cho chúng trở thành lựa chọn phù hợp với nhà đầu tư ngại rủi ro, những người tìm kiếm nguồn thu nhập ổn định.
Cổ phiếu thu nhập có mức cổ tức cao trên thị trường
4.4. Cổ phiếu Blue-chip
Cổ phiếu blue-chip thuộc về những công ty lâu đời có giá trị vốn hóa lớn, có thành tích đáng tin cậy trong việc tạo ra thu nhập ổn định.
Nhà đầu tư thận trọng có thể cân nhắc đưa cổ phiếu blue-chip vào danh mục đầu tư của mình, đặc biệt trong thời kỳ biến động. Cổ phiếu blue-chip có thể dễ dàng tìm thấy trong rổ VN30.
Cổ phiếu Blue-chip là những cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn nhất trên thị trường
4.5. Cổ phiếu theo chu kỳ và không theo chu kỳ
Cổ phiếu theo chu kỳ chịu ảnh hưởng mạnh từ tình hình kinh tế chung, thường tuân theo chu kỳ thị trường như mở rộng, chậm lại, suy thoái và phục hồi.
Cổ phiếu này thường dao động mạnh hơn và có thể mang lại lợi suất cao khi kinh tế phát triển mạnh và người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn do thu nhập tăng lên.
Ví dụ về cổ phiếu chu kỳ có thể kể đến các doanh nghiệp sản xuất như Tập đoàn Hòa Phát (HPG) hay Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (DPM).
Cổ phiếu theo chu kỳ và không theo chu kỳ
Ngược lại, cổ phiếu không theo chu kỳ thường thuộc các ngành “kháng suy thoái”, có xu hướng hoạt động ổn định bất chấp tình hình kinh tế. Chúng thường vượt trội so với cổ phiếu chu kỳ khi kinh tế suy thoái.
4.6. Cổ phiếu phòng thủ
Cổ phiếu phòng thủ là những cổ phiếu thường duy trì lợi nhuận ổn định trong mọi điều kiện kinh tế và thị trường chứng khoán. Các công ty này thường kinh doanh sản phẩm và dịch vụ thiết yếu như hàng tiêu dùng thiết yếu, chăm sóc sức khỏe và tiện ích.
Cổ phiếu phòng thủ có thể giúp bảo vệ danh mục khỏi thua lỗ khi thị trường bị ảnh hưởng bởi sự bán tháo hoặc khi thị trường giá xuống. Chúng cũng có thể là cổ phiếu giá trị, cổ phiếu thu nhập, cổ phiếu không theo chu kỳ hoặc cổ phiếu blue-chip.
Cổ phiếu phòng thủ mang lại lợi nhuận ổn định trên thị trường
4.7. Cổ phiếu IPO
Khi một công ty cổ phần muốn niêm yết công khai và trở thành công ty đại chúng, sẽ phát hành cổ phiếu thông qua một “đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng” (IPO). Cổ phiếu đó thường được chào bán với giá thấp hơn giá cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch.
Các cổ phiếu IPO này có thể bị hạn chế giao dịch trong một khoảng thời gian để ngăn các nhà đầu tư bán toàn bộ cổ phiếu của họ khi bắt đầu giao dịch.
4.8. Cổ phiếu Penny
Cổ phiếu penny là những cổ phiếu có giá dưới 10,000 đồng và thường được coi là có tính đầu cơ cao. Nhiều cổ phiếu penny được giao dịch trên ba sàn giao dịch lớn, cũng như thông qua thị trường mở (OTC).
Nhà đầu tư cần suy xét cẩn thận trước khi quyết định đầu tư vào những cổ phiếu này vì chúng có độ biến động giá cao và thường có thanh khoản thấp.
Cổ phiếu Penny mang tính đầu cơ cao cùng mức độ rủi ro lớn
Cổ phiếu penny trở nên nổi tiếng trong cộng đồng đầu tư sau khi bộ phim “The Wolf of Wall Street” ra mắt, kể về một cựu nhân viên môi giới chứng khoán thực hiện vụ lừa đảo bằng cổ phiếu penny.
4.9. Cổ phiếu ESG
Các cổ phiếu được biết đến là cổ phiếu ESG (môi trường – xã hội – quản trị doanh nghiệp) tập trung vào việc bảo vệ môi trường, công bằng xã hội và quản lý đạo đức. Ví dụ: cổ phiếu ESG có thể là công ty cam kết giảm lượng khí thải carbon nhanh hơn so với mục tiêu quốc gia và ngành, hoặc một công ty sản xuất năng lượng tái tạo.
Trong những năm gần đây, cổ phiếu ESG đã trở thành xu hướng với thế hệ millennials – thế hệ có ý thức xã hội, thường đầu tư vào những điều họ tin tưởng và ủng hộ.
V. Lợi ích khi mua cổ phiếu
Cổ phiếu là một trong những sản phẩm giao dịch phổ biến nhất trên sàn chứng khoán. Đầu tư vào cổ phiếu mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư như sau:
Khả năng sinh lời nhanh và trong dài hạn
Cổ phiếu là phương tiện để doanh nghiệp kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư cá nhân nhằm phục vụ hoạt động kinh doanh. Về lâu dài, số vốn này sẽ được sử dụng để mở rộng và phát triển doanh nghiệp… tạo ra lợi nhuận dài hạn. Từ đó, nhà đầu tư sẽ nhận được lợi nhuận từ sự phát triển của công ty.
Tính thanh khoản cao
Không giống như đầu tư bất động sản, đầu tư chứng khoán có tính thanh khoản cao hơn rất nhiều, mang lại sự an toàn hơn cho nhà đầu tư. Với mỗi phiên giao dịch hàng nghìn tỷ đồng, người chơi có thể dễ dàng đặt lệnh mua và bán một cách thuận tiện.
Đầu tư linh hoạt
Trên thị trường có nhiều mã cổ phiếu cho nhà đầu tư lựa chọn. Nhà đầu tư có thể tự do chọn những mã có tiềm năng phù hợp với thị trường.
Hy vọng những thông tin mà Chuyên Tài Chính cung cấp sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về chứng khoán và tiếp thu thêm nhiều kiến thức thú vị về đầu tư. Hãy theo dõi website https://chuyentaichinh.com/ để cập nhật thêm nhiều kiến thức về đầu tư tài chính nhé!
