Nghiệp vụ thị trường mở là một thuật ngữ kinh tế mà Ngân hàng Trung Ương sử dụng để điều tiết lượng tiền dự trữ tại các ngân hàng trên toàn quốc. Bài viết của CHUYEN TAI CHINH sẽ mang đến cho bạn những thông tin về khái niệm, đặc điểm, vai trò và các quy định liên quan đến nghiệp vụ này.
1. Nghiệp vụ thị trường mở là gì?
Nghiệp vụ thị trường mở (Open market operation – OMO) là một công cụ của chính sách tiền tệ, trong đó Ngân hàng Trung Ương (NHTW) tiến hành mua bán các giấy tờ có giá với các thành viên nhằm kiểm soát số lượng tiền tệ trên thị trường.
NHTW đóng vai trò tổ chức và điều hành thị trường mở, trong khi NHTM, tổ chức tài chính phi ngân hàng và nhà giao dịch trung gian là những đối tác quan trọng.
Thông tin về nghiệp vụ thị trường mở và những điều nhà đầu tư cần lưu ý
NHTW có thể thực hiện mua hoặc bán tài sản tài chính, giấy tờ có giá ngắn hoặc dài hạn trên thị trường mở, hoặc tham gia vào giao dịch mua lại hoặc cho vay có bảo đảm với một NHTM (ngân hàng thương mại). Bằng cách này, ngân hàng TW đưa tiền dưới dạng tiền gửi trong một thời gian nhất định và đồng thời lấy một tài sản hợp lệ làm tài sản thế chấp.
Các loại giấy tờ có giá được phép giao dịch bao gồm: tín phiếu NHNN, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu Chính quyền địa phương.
2. Đặc điểm của nghiệp vụ thị trường mở
Điều chỉnh lượng cung tiền trên thị trường
Cung cấp thanh khoản cho các NHTM rồi rút thanh khoản thặng dư từ các NHTM để điều tiết lãi suất ngắn hạn và nền cung tiền cơ bản trong nền kinh tế, gián tiếp kiểm soát tổng lượng cung tiền (thắt chặt hoặc nới lỏng cung tiền). Điều này liên quan đến việc đáp ứng nhu cầu tiền cơ sở với mức lãi suất mục tiêu, qua việc mua/bán chứng khoán Chính phủ và các công cụ tài chính khác.
Những biến động trên thị trường mở
Việc điều chỉnh lãi suất sẽ tác động đến các lãi suất ngắn hạn, lãi suất dài hạn và tỷ giá hối đoái. Điều này có thể thay đổi lượng tiền và tín dụng có sẵn trong nền kinh tế và tác động đến các yếu tố kinh tế như tỷ lệ thất nghiệp, sản lượng và chi phí của hàng hoá, dịch vụ.
Ưu tiên sử dụng trái phiếu Chính phủ
Về lý thuyết, NHTW có thể sử dụng bất kỳ tài sản tài chính, giấy tờ có giá nào khác để điều chỉnh lượng cung tiền trong thị trường mở. Tuy nhiên, trên thực tế, các giấy tờ có giá ngoài trái phiếu Chính phủ đều có tính thanh khoản khá thấp. Để có thể điều chỉnh cung tiền kịp thời theo từng thời điểm, NHTW phải hành động nhanh chóng.
Ngoài ra, các giấy tờ có giá cần phù hợp cho giao dịch mà không làm biến dạng hay phá vỡ thị trường. Chỉ có trái phiếu Chính phủ đáp ứng đủ yêu cầu này, do đó, hầu hết tại các quốc gia, khi áp dụng nghiệp vụ thị trường mở, các NHTW thường chọn sử dụng chúng.
Những nét nổi bật trong nghiệp vụ thị trường mở
3. Vai trò của nghiệp vụ thị trường mở
Trên thị trường tiền tệ, thị trường mở là nơi diễn ra việc mua bán các giấy tờ có giá, tạo ra tính thanh khoản cho những giấy tờ này;
Đối với các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng, nghiệp vụ thị trường mở giúp họ tận dụng hiệu quả các nguồn lực nhàn rỗi, đồng thời đa dạng hóa hoạt động dịch vụ, ví dụ như ngoài việc thực hiện các hình thức kinh doanh truyền thống (cho vay, bảo lãnh, tín dụng…) còn có thể sử dụng nguồn vốn mua bán các tài sản tài chính và giấy tờ có giá trị khác.
Về phía Ngân hàng Nhà nước (NHNN), việc sử dụng OMO cho phép NHNN chủ động chỉ đạo hành vi thị trường, điều tiết cung cầu vốn ngắn hạn. Thông qua chính sách tiền tệ, NHNN có thể điều chỉnh số lượng dự trữ tiền mặt của các tổ chức tín dụng và thời gian can thiệp thị trường mở phù hợp với tình hình thực tế. Từ đó, NHNN có thể hoàn thiện tốt mỗi mục tiêu của chính sách tiền tệ theo từng giai đoạn kinh tế.
Ngoài ra, nghiệp vụ thị trường mở còn có vai trò quan trọng trong việc xây dựng và củng cố kỷ luật thị trường trong hoạt động giao dịch chứng khoán ngắn hạn.
4. Các thành phần trong nghiệp vụ thị trường mở
Các đối tượng tham gia vào nghiệp vụ thị trường mở bao gồm NHTW, các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính phi ngân hàng và các nhà giao dịch trung gian. Cụ thể:
Ngân hàng Trung ương (NHTW) hay NHNN Việt Nam là đơn vị tổ chức, quản lý và điều phối hoạt động thị trường mở, và quyết định loại nghiệp vụ thị trường mở cần dùng, tần suất và lúc cần can thiệp với vai trò là người cho vay. Nhằm đảm bảo đủ phương tiện thanh toán cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng cũng như đáp ứng nhu cầu tín dụng trong nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại là đối tác quan trọng của NHTW, đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng vốn cho nền kinh tế với mạng lưới rộng khắp cả nước.
Các tổ chức tài chính phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, đơn vị bảo hiểm, quỹ đầu tư… tham gia thị trường mở để tạo thêm thu nhập từ nguồn vốn nhàn rỗi của họ.
Các nhà giao dịch trung gian kết nối việc mua bán giấy tờ có giá giữa NHTW và bên còn lại. Họ có thể là công ty chứng khoán, công ty tài chính… và chịu trách nhiệm phần lớn giao dịch trên thị trường mở. Những nhà giao dịch này cần vốn mạnh, có tiền gửi tại NHTW, có kết nối với NHTW để thực hiện giao dịch và luôn sẵn sàng tạo lập thị trường trong các phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc.
Thành phần của nghiệp vụ thị trường mở
5. Cách tham gia thị trường mở
Vì vậy, để tham gia thị trường mở, bạn cần trở thành một trong những thành viên đã được liệt kê ở trên. Tại các quốc gia mà hoạt động thị trường mở chưa phát triển, nhà giao dịch trung gian có thể chưa tham gia, vì vậy bạn sẽ chỉ có thể trở thành đối tác của NHTW như ngân hàng thương mại hoặc các tổ chức tài chính.
phi ngân hàng.
Để được công nhận là thành viên nghiệp vụ thị trường mở, các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài (ngoại trừ tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân) cần có tài khoản thanh toán bằng tiền Việt Nam tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và phải sở hữu mã ngân hàng do NHNN cấp.
Các tổ chức tín dụng gửi Giấy đề nghị tham gia nghiệp vụ thị trường mở (Phụ lục số 01/TTM) đến NHNN và chờ đợi quá trình xem xét trong vòng 5 ngày làm việc.
6. Quy định về thẩm quyền ký trong nghiệp vụ thị trường mở
Những quy định quan trọng của nghiệp vụ thị trường mở
Điều 18 trong Thông tư 42/2015/TT-NHNN quy định về quyền ký trong nghiệp vụ thị trường mở, chi tiết như sau:
Các văn bản liên quan đến chấm dứt tư cách thành viên, đề nghị công nhận và các giao dịch nghiệp vụ thị trường mở với NHNN do người đại diện hợp pháp của tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện ký kết;
Những văn bản về việc công nhận hay chấm dứt tư cách thành viên, cũng như thực hiện giao dịch nghiệp vụ thị trường mở với thành viên được Giám đốc Sở Giao dịch ký, hoặc có thể ủy quyền cho Phó Giám đốc Sở Giao dịch.
7. Ngày giao dịch nghiệp vụ thị trường mở
Sở Giao dịch sẽ đăng thông tin đấu thầu các giấy tờ có giá trên trang web chính thức để các thành viên truy cập, lưu ký và chuyển giao giấy tờ có giá.
Tần suất giao dịch thị trường mở do NHNN quyết định, mỗi ngày diễn ra 2 phiên giao dịch với kỳ hạn giao dịch là 7 ngày và 28 ngày.
Trên đây là các thông tin liên quan đến nghiệp vụ thị trường mà Chuyên Tài Chính cung cấp cho các bạn. Hãy thường xuyên truy cập topi.vn để không bỏ lỡ những bài viết hay về tài chính và đầu tư trong thời gian tới.
