Khẩu vị rủi ro phản ánh mức độ sẵn sàng chấp nhận rủi ro trong đầu tư tài chính để đạt được kế hoạch và mục tiêu của doanh nghiệp. Trong lĩnh vực này, rủi ro và lợi nhuận luôn có mối quan hệ tỷ lệ thuận, tức là rủi ro lớn mang lại lợi nhuận cao và ngược lại. Do đó, nhà đầu tư cần xác định khẩu vị rủi ro để chọn lựa phương án đầu tư phù hợp với khả năng tài chính, kỳ vọng và khả năng chịu đựng rủi ro, đảm bảo đầu tư diễn ra ổn định và hiệu quả.
Dưới đây là cách xác định và chiến lược đầu tư phù hợp với từng mức độ rủi ro, cùng tìm hiểu ngay với CHUYEN TAI CHINH.
I. Khẩu vị rủi ro là gì?
Khẩu vị rủi ro (risk appetite) là thuật ngữ diễn tả mức độ rủi ro mà cá nhân hoặc tổ chức sẵn sàng chấp nhận để đạt được mục tiêu của mình. Nó thể hiện sự cân nhắc giữa rủi ro và lợi ích có thể đạt từ các quyết định trong đầu tư, kinh doanh, hoặc quản lý.
Khi đầu tư tài chính, nhà đầu tư phải đối mặt với cả rủi ro và lợi ích tiềm năng. Lợi nhuận cao thường đi kèm với rủi ro lớn, trong khi các khoản đầu tư an toàn thường có lợi nhuận thấp hơn.
Mỗi ngành nghề đầu tư có đặc trưng khẩu vị rủi ro riêng
Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến khẩu vị rủi ro của cá nhân
Khẩu vị rủi ro đóng vai trò quan trọng trong lập kế hoạch tài chính cá nhân và đầu tư, giúp xác định loại tài sản và chiến lược đầu tư phù hợp. Khẩu vị này chịu tác động từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Mục tiêu tài chính – lợi nhuận mong muốn hoặc các mục tiêu đầu tư cụ thể;
- Khả năng tài chính – nguồn vốn và khả năng phục hồi vốn khi gặp rủi ro tài chính, hay khả năng chịu đựng rủi ro tài chính;
- Kinh nghiệm và kiến thức – sự am hiểu về các loại rủi ro khác nhau;
- Thời gian đầu tư – thời hạn đạt được mục tiêu ảnh hưởng đến mức độ chấp nhận rủi ro;
- Môi trường pháp lý và kinh tế – các quy định pháp luật và tình hình kinh tế cũng tác động đến quyết định đầu tư và mức độ chấp nhận rủi ro.
Yếu tố ảnh hưởng đến khẩu vị rủi ro của tổ chức doanh nghiệp
Các yếu tố dưới đây tác động đến cách doanh nghiệp xác định, đánh giá và quản lý rủi ro, từ đó ảnh hưởng đến khẩu vị rủi ro của họ:
- Văn hóa doanh nghiệp;
- Lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp;
- Cạnh tranh trong ngành;
- Các sáng kiến mà doanh nghiệp đang theo đuổi;
- Vị thế ngành và sức mạnh tài chính hiện tại của doanh nghiệp;
- Luật pháp và chính sách Nhà nước liên quan.
- Các yếu tố khác như bản chất dự án, thời gian dự kiến hoàn thành, và kinh nghiệm của những người liên quan…
Tổ chức xác định khẩu vị rủi ro để nắm rõ mức độ rủi ro chấp nhận được khi theo đuổi mục tiêu giá trị. Nhà đầu tư sử dụng nó để xác định mức lãi/lỗ tài chính sẵn lòng chịu đựng.
Phân biệt khẩu vị rủi ro và khả năng chấp nhận rủi ro (risk tolerance):
Khẩu vị rủi ro chỉ ra mức độ rủi ro tổng thể mà cá nhân hoặc tổ chức sẵn sàng chấp nhận để đạt mục tiêu chiến lược.
Khả năng chấp nhận rủi ro thể hiện mức độ chênh lệch có thể chịu đựng từ giới hạn rủi ro nói trên, chỉ ra ngưỡng chấp nhận của tổ chức đối với một rủi ro cụ thể, ví dụ việc tái định vị thương hiệu có thể làm giảm doanh thu.
II. Có cần phải xác định khẩu vị rủi ro không?
Khẩu vị rủi ro là yếu tố trọng yếu trong quá trình quản trị rủi ro hiệu quả và là chìa khóa dẫn đến thành công cho doanh nghiệp hay cá nhân. Do đó, việc xác định khẩu vị rủi ro là vô cùng thiết yếu để nắm bắt mức độ rủi ro, các dạng rủi ro có thể đối mặt và biết được rủi ro nào nên chấp nhận.
Việc tự định rõ khẩu vị rủi ro giúp bạn xây dựng chiến lược thích hợp
Việc xác định khẩu vị rủi ro mang lại lợi ích để nhà đầu tư và doanh nghiệp có thể:
- Đưa ra lựa chọn thông thái về đầu tư, chiến lược kinh doanh, cùng các sáng kiến trong tương lai;
- Xác định những “lỗ hổng”, thiếu sót nội bộ và bên ngoài;
- Đánh giá rủi ro trong các hoạt động đầu tư và kinh doanh, phân loại loại rủi ro có thể chấp nhận và loại nào thì không;
- Đánh giá mức cạnh tranh của chính mình từ mọi khía cạnh;
- Chấp nhận loại rủi ro nào cần thiết để tiến hành tăng trưởng và đổi mới tương lai, chứ không chỉ đơn giản né tránh rủi ro;
- Việc xác định rõ khẩu vị rủi ro cũng giúp doanh nghiệp phát triển cách tiếp cận nhất quán cho quản lý rủi ro và thúc đẩy sự tương tác giữa các bên liên quan, đảm bảo rằng mọi người đều đồng thuận về mức độ rủi ro có thể chấp nhận và tập trung toàn lực để đạt mục tiêu chung.
III. Phương pháp nhận diện khẩu vị rủi ro trong đầu tư tài chính
Có thể nhận diện khẩu vị rủi ro qua cách xây dựng ma trận rủi ro.
Ma trận rủi ro đánh giá mức độ rủi ro từ “Rất cao” đến “Rất thấp” thông qua việc kết hợp khả năng xảy ra rủi ro với mức độ nghiêm trọng của chúng.
Bắt đầu bằng việc xác định những rủi ro liên quan đến việc theo đuổi các mục tiêu chiến lược của bạn. Điều này bao gồm cả các rủi ro bên ngoài (biến động thị trường, điều chỉnh quy định, các động lực cạnh tranh) và các rủi ro bên trong (hạn chế trong hoạt động, khó khăn tài chính)…
Thang chấm điểm mức độ rủi ro
Sử dụng các công cụ như phân tích SWOT (Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội, Thách thức) và phân tích PESTEL (Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Công nghệ, Môi trường, Pháp lý) để nhận diện toàn diện các mối đe dọa tiềm ẩn ảnh hưởng đến các mục tiêu doanh nghiệp và khả năng xảy ra của chúng.
Tổng hợp mọi yếu tố thành ma trận rủi ro và xác định từng rủi ro cùng mức độ tác động của chúng.
IV. Chiến lược đầu tư phù hợp với từng mức độ rủi ro
Khẩu vị rủi ro được đo từ 0 – 70 MPH.
- Khẩu vị rủi ro dưới 40 MPH là mức rủi ro thấp;
- Từ 41 – 70 MPH được xem là rủi ro trung bình;
- Trên 70 MPH là khẩu vị rủi ro cao.
1. Chiến lược đầu tư cho khẩu vị rủi ro thấp
Đối với những nhà đầu tư rủi ro thấp, chiến lược tập trung bảo toàn vốn và tạo thu nhập ổn định thay vì theo đuổi lợi nhuận cao.
Một số chiến lược dành cho khẩu vị rủi ro thấp:
- Đầu tư trái phiếu chính phủ: Trái phiếu này là công cụ tài chính do Bộ Tài chính phát hành, giúp huy động vốn cho ngân sách hoặc các dự án cụ thể. Nhà đầu tư cho vay và nhận lại vốn cùng lãi suất vào thời điểm nhất định.
- Mua chứng chỉ tiền gửi: Sản phẩm ngân hàng này có thời hạn nhất định và lãi suất cao hơn sổ tiết kiệm, nhưng có hạn chế như không rút tiền trước hạn. Nhà đầu tư cần chiến lược tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
- Đầu tư vào quỹ trái phiếu: Sản phẩm đầu tư này hình thành do huy động vốn từ nhà đầu tư để đầu tư vào trái phiếu do công ty quản lý quỹ chọn. Quỹ mang lại sự an toàn, ổn định và lợi nhuận đều đặn.
- Quỹ thị trường tiền tệ đầu tư vào công cụ nợ ngắn hạn và có tính thanh khoản cao;
- Đầu tư vào cổ phiếu của công ty lớn, blue-chip vì ít biến động hơn các công ty nhỏ và trung bình;
- Bất động sản có thể cung cấp thu nhập từ cho thuê và tăng giá trị theo thời gian, nhưng cần chú ý đến tính thanh khoản thấp và rủi ro thị trường;
- Mở sổ tiết kiệm lãi suất cao tại các tổ chức tín dụng.
Người có khẩu vị rủi ro thấp có thể tiết kiệm, mua trái phiếu
2. Chiến lược đầu tư với khẩu vị rủi ro trung bình (41 – 70)
Đối với những người có khẩu vị rủi ro trung bình, chiến lược thường cân bằng giữa rủi ro và lợi nhuận. Họ chấp nhận một mức độ rủi ro vừa phải để đạt lợi nhuận tốt hơn so với những đầu tư an toàn.
Chiến lược cho khẩu vị rủi ro trung bình bao gồm:
- Xây dựng danh mục cân bằng giữa cổ phiếu và trái phiếu với tỷ lệ 6:4 hoặc 5:5, kết hợp sự tăng trưởng từ cổ phiếu và sự ổn định của trái phiếu. Có thể đầu tư vào các quỹ đầu tư cân bằng, quỹ ETF đa dạng hóa, quỹ tương hỗ…;
- Đầu tư vào cổ phiếu của công ty có tiềm năng tăng trưởng tốt và trả cổ tức đều đặn, thường có lịch sử tài chính mạnh và khả năng tạo ra thu nhập ổn định;
- Đầu tư vào bất động sản với mức rủi ro cao hơn một chút để tăng trưởng tài sản;
- Đầu tư vào các ngành và cổ phiếu có xu hướng tăng trưởng theo chu kỳ kinh tế như hàng tiêu dùng không thiết yếu và ngành công nghiệp. Nhà đầu tư cần hiểu rõ chu kỳ kinh tế để điều chỉnh danh mục cho phù hợp.
3. Chiến lược đầu tư cho những ai chấp nhận rủi ro cao (> 70)
Những người có sự chấp nhận rủi ro cao thường nhắm đến việc tìm kiếm lợi nhuận lớn từ các khoản đầu tư có sự biến động mạnh. Nhà đầu tư này sẵn lòng đối mặt với khả năng mất một phần hay toàn bộ vốn đầu tư để đổi lấy cơ hội lợi nhuận cao.
Lợi nhuận lớn đi cùng với mức rủi ro cao.
Nếu bạn là người ưa mạo hiểm, chiến lược đầu tư nên bao gồm:
- Rót vốn vào cổ phiếu tăng trưởng, thường là các công ty nhỏ, vừa, công nghệ hoặc doanh nghiệp mới nổi. Những cổ phiếu này có tiềm năng tăng giá mạnh nhưng cũng rất bất ổn;
- Đầu tư vào cổ phiếu từ các công ty ở các nền kinh tế đang phát triển. Những thị trường này có thể đem lại lợi nhuận cao nhưng đi kèm với nhiều rủi ro về kinh tế và chính trị;
- Rót vốn vào lĩnh vực công nghệ, trí tuệ nhân tạo, blockchain, và năng lượng tái tạo. Đây cũng là một trong những xu hướng của tương lai;
- Đầu tư vào các công ty khởi nghiệp và dự án mạo hiểm. Dù khả năng sinh lời rất cao, tỷ lệ thất bại của các công ty khởi nghiệp cũng không hề nhỏ;
- Lướt sóng ngắn hạn như giao dịch ngày hoặc giao dịch tuần để tận dụng sự dao động giá trong ngắn hạn của các tài sản tài chính. Chiến lược này đòi hỏi kiến thức sâu và khả năng chịu đựng rủi ro cao;
- Dùng hợp đồng tương lai và quyền chọn, những công cụ này cho phép đòn bẩy cao, có thể làm lợi nhuận tăng mạnh;
- Đầu tư vào tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum và các loại tiền mã hoá tương đồng;
- Rót vốn vào các dự án bất động sản mạo hiểm như ở các khu vực chưa phát triển, hoặc cải tạo bất động sản để tái sử dụng…;
- Đổ vốn vào cổ phiếu đầu cơ cao, các cổ phiếu giá rất thấp nhưng biến động lớn…
Từ những thông tin được chia sẻ trên, Chuyên Tài Chính hy vọng bạn hiểu rõ hơn về việc chấp nhận rủi ro và biết cách xác định mức độ rủi ro của bản thân, để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Hãy theo dõi thêm các bài viết về kiến thức đầu tư hiệu quả do các chuyên gia tài chính chia sẻ, được cập nhật thường xuyên và liên tục trên website Chuyên Tài Chính nhé!
