Để có đủ nguồn tài trợ phát triển các dự án tiền điện tử mới, các công ty phát hành thường sử dụng một phương thức huy động vốn gọi là ICO, tương tự như IPO, tức là phát hành tiền điện tử lần đầu ra công chúng. Chuyên Tài Chính sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ICO, một kiến thức không thể bỏ qua cho các nhà đầu tư tiền số.
I. ICO là gì?
ICO là viết tắt của “Initial Coin Offering” – đợt phát hành tiền điện tử lần đầu, tức là phương thức kêu gọi vốn ban đầu trong lĩnh vực tiền điện tử và blockchain.
ICO tương tự việc phát hành cổ phiếu lần đầu trên thị trường chứng khoán (IPO), nhưng đối tượng ở đây là tiền điện tử.
Đồng Coin phát hành lần đầu được gọi là ICO
Trong một ICO, một công ty hoặc dự án mới bán một phần tiền điện tử cho công chúng. Người mua sẽ nhận được các token hay đồng tiền điện tử mới. ICO thường dùng để huy động vốn cho một dự án blockchain hoặc ứng dụng mới. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn nhiều tranh cãi và rủi ro về bảo mật và sự đầu tư thiếu quy định.
Để huy động vốn thông qua ICO thành công bạn cần:
- Sách trắng (white paper) phác thảo dự án;
- Lộ trình với các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn;
- Nghiên cứu thị trường ICO khác;
- Một trang web chính thức;
- Sự hiện diện trên phương tiện truyền thông xã hội;
- Chiến dịch tiếp thị với đội ngũ tận tâm.
Trên thế giới, một số nước có luật cấm ICO như Trung Quốc, Nepal, Bangladesh, Macedonia, Bolivia và Ecuador.
Hầu hết các ICO yêu cầu nhà đầu tư thanh toán bằng tiền điện tử khác như Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH), và đôi khi cũng chấp nhận tiền Fiat.
II. Bản chất và cách ICO hoạt động
ICO là một hình thức huy động vốn cho việc phát hành tiền điện tử mới. Nhà đầu tư sẽ nhận được mã token độc nhất đổi bằng khoản đầu tư. Số tiền đó sẽ tài trợ cho dự án mới của công ty.
Ví dụ, vào tháng 07/2014, ICO của Ethereum đã huy động được 18.4 triệu USD và trở thành loại tiền điện tử lớn thứ hai thế giới.
Khi quyết định thực hiện ICO, công ty sẽ thông báo về ngày, quy tắc và quy trình mua. Vào ngày ICO, nhà đầu tư có thể mua tiền điện tử mới. Thông qua mô hình này, công ty khởi nghiệp huy động vốn bằng cách phát hành token trên blockchain và phân phối chúng để đổi lấy vốn góp.
Các token này, khả chuyển và giao dịch trên sàn tiền điện tử, có thể có nhiều chức năng, từ quyền truy cập vào dịch vụ cụ thể đến việc nhận cổ tức của công ty, có thể phân loại là token tiện ích (utility token) hoặc token bảo mật (security token).
Số lượng và giá bán token trong ICO có thể được xác định trước hoặc biến động.
Dưới đây là cách thức hoạt động của ICO:
Ban đầu, người tổ chức cần quyết định cách cấu trúc đồng tiền trong những trường hợp sau:
- Khi số lượng và giá token cố định: Công ty xác định trước số token và giá không thay đổi, chẳng hạn, phát hành 1 triệu token với giá 1 USD một đơn vị.
- Khi số lượng token cố định nhưng giá biến động: Công ty quy định số lượng token cụ thể và định giá dựa trên khoản tiền huy động được. Càng huy động được nhiều tiền, giá token càng cao. Ví dụ, phát hành 1 triệu token thu về 2 triệu USD thì mỗi token có giá 2 USD.
- Khi số lượng token thay đổi và giá cố định: Công ty đặt giá cố định cho mỗi token mà không giới hạn số lượng bán ra cho đến khi ICO kết thúc.
III. Tầm quan trọng của ICO
Nhờ công nghệ blockchain, ICO vượt trội so với các hình thức huy động vốn truyền thống nhờ tính phi tập trung và khả năng xuyên biên giới, không bị ràng buộc bởi thời gian và không gian.
Với các startup thực hiện ICO, họ có thể hạn chế việc chia sẻ quyền sở hữu thông qua việc tạo ra các mã token. Hơn thế, ICO giúp huy động vốn lớn, đủ để phát triển ý tưởng công nghệ sáng tạo. Ngoài ra, việc tổ chức ICO trên các nền tảng danh tiếng như Coinmarketcap hay Binance cũng là một hình thức quảng bá hiệu quả.
Đối với nhà đầu tư, họ có cơ hội mở rộng danh mục, tham gia dự án ICO quốc tế, và tiềm năng thu lợi nhuận cao từ giá trị tài sản kỹ thuật số. Sở hữu mã token từ ICO cũng có thể mang lại nhiều đặc quyền khác như quyền truy cập nền tảng của nhà phát hành, dịch vụ tiện ích trong dự án, hoặc dùng token như phương thức thanh toán…
Trên phương diện toàn cầu, luân chuyển vốn đóng vai trò thiết yếu trong việc thúc đẩy kinh tế quốc gia. ICO góp phần thu hút dòng tiền từ tài sản kỹ thuật số, các mã token có thể trở thành phương tiện thanh toán và cung cấp quyền truy cập ứng dụng, tạo ra hệ sinh thái công nghệ phong phú hơn. Thành công từ dự án ICO có thể đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế.
IV. So sánh ICO và IPO
ICO thường được so sánh với IPO vì cả hai đều giúp doanh nghiệp huy động vốn.
Điểm khác biệt chính giữa ICO và IPO là đối tượng tham gia.
Trong IPO, đối tượng là cổ phiếu và chứng khoán, với quy định chặt chẽ. Công ty cần nộp đơn đăng ký lên Ủy ban Chứng khoán quốc gia nơi thực hiện và nhận được sự phê duyệt. Hồ sơ đăng ký phải có bản cáo bạch, báo cáo tài chính và các rủi ro tiềm ẩn.
ICO, khi liên quan đến tiền điện tử, thường không đòi hỏi các thủ tục chính thức hay sự phê duyệt từ bất kỳ cơ quan nào. Điều này khiến việc đánh giá chất lượng ICO cho các nhà đầu tư trở nên thách thức hơn.
Dù cả ICO và IPO đều có mức độ rủi ro, IPO lại được coi là an toàn hơn do có sự giám sát và quản lý rõ ràng. Trái lại, ICO thiếu những quy định cụ thể. Tuy nhiên, nếu ICO được xem như một dạng chào bán chứng khoán, nó sẽ nằm dưới sự giám sát của Uỷ ban Chứng khoán và chịu sự chi phối của Luật Chứng khoán.
V. Các ứng dụng của ICO
Gần đây, tại các quốc gia có nền tảng công nghệ mạnh, ICO phát triển rất mạnh mẽ. Đến năm 2017, có 952 ICO thực hiện, thu hút hơn 7 tỷ USD. Chỉ sau một năm, số tiền này đã tăng lên 19.7 tỷ USD.
Ban đầu, ICO chủ yếu xuất hiện ở Mỹ, Anh, Nga, Thuỵ Sỹ, Singapore, Hong Kong và Estonia, chiếm 60% tổng ICO toàn cầu năm 2017. Tuy nhiên, đến năm 2020, con số này giảm khoảng 20% do sự chuyển dịch thị phần sang các quốc gia khác, vì Mỹ và Singapore đã tăng cường kiểm soát ICO.
Nhiều ICO đã tổ chức thành công, thu hút lượng vốn lớn. Có thể kể đến dự án xây dựng các ứng dụng phi tập trung – EOS, trong một năm đã huy động 4.1 tỷ USD. Những dự án khác, như Cardano, thu hút 62.2 triệu USD vào năm 2017 và nhanh chóng lọt top 5 tiền điện tử hàng đầu theo vốn hóa thị trường. Hay như Filecoin, có thời điểm giá token tăng gấp 14 lần so với đợt ICO…
Theo ICObench.com, đến tháng 01/2021, ICO đã chiếm giữ 28 lĩnh vực kinh tế với 3,149 dự án tạo nền tảng người dùng và 2,349 dự án liên quan tiền kỹ thuật số.
Do sự phát triển nhanh chóng của ICO, nhiều quốc gia đã phải can thiệp bằng cách đưa ra các điều chỉnh pháp lý. Đến quý II năm 2018, có 64 quốc gia có quy định cụ thể về ICO, dẫn đầu là Ecuador và Guernsey & Jersey. Chung quy, thế giới chia làm ba: Cấm ICO – như tại Trung Quốc, Nepal, Bangladesh, Macedonia, Bolivia và Ecuador. Không có động thái cụ thể – điển hình là Việt Nam. Và có sự điều chỉnh pháp luật với ICO, như Mỹ và Thuỵ Sĩ phân loại token thành token chứng khoán và phi chứng khoán.
Tại Việt Nam, cũng xuất hiện nhiều dự án ICO thành công như Coin98, Kyber Network, TomoChain… Tuy nhiên, các công ty thường có trụ sở ở nước ngoài, và do chưa có chính sách pháp lý cụ thể với ICO, tình trạng lừa đảo vẫn còn và khó kiểm soát.
VI. Vì sao ICO hấp dẫn nhà đầu tư?
1. Nhờ tiềm năng của dự án tiền số
Nhà đầu tư thường kỳ vọng token hoặc tiền điện tử sẽ tăng giá khi dự án được triển khai thành công và gây chú ý trong cộng đồng hoặc thông qua tích hợp vào hệ sinh thái blockchain. Tiềm năng của dự án càng cao thì lợi ích mà nhà đầu tư nhận được càng nhiều.
2. Mang lại cơ hội thu về lợi nhuận cao
ICO có thể mang lại cơ hội lợi nhuận cao nếu xác định được đồng tiền sắp mua là khoản đầu tư tốt. Khi mua tiền điện tử trong đợt ICO, giá thường thấp hơn, và một số ICO cung cấp mã token với giá ưu đãi. Khi giá của các token hoặc tiền điện tử tăng, bạn chắc chắn sẽ đạt được lợi nhuận đáng kể.
3. Cơ hội dẫn đầu thị trường
Ngành tiền điện tử và blockchain vẫn còn nhiều tiềm năng để phát triển. ICO cho phép nhà đầu tư tiếp cận các dự án mới, có khả năng tăng trưởng giá trị trong tương lai. Bạn hoàn toàn có thể trở thành người tiên phong, dẫn đầu xu hướng khi những đồng tiền mã hóa và token bạn mua ngày càng tăng giá trị.
4. Khám phá thị trường đầu tư mới
ICO thường đi kèm với những dự án sáng tạo trong lĩnh vực blockchain và tiền điện tử. Đầu tư vào đây sẽ giúp bạn có cơ hội khám phá môi trường đầu tư mới, đa dạng hơn so với các thị trường truyền thống như chứng khoán, bất động sản hay hàng hóa.
5. Linh hoạt và dễ dàng
Không như IPO, ICO mở cửa cho mọi nhà đầu tư không gặp phải các hạn chế nào. Bất kể độ tuổi và quốc gia, mọi người đều có thể tham gia, không cần đáp ứng yêu cầu tài sản tối thiểu hoặc pháp lý nghiêm ngặt như một số hình thức đầu tư truyền thống.
VII. Rủi ro của ICO đối với nhà đầu tư tiền số
1. Nguy cơ dự án thất bại
Do tính không ổn định, các dự án tiền điện tử có thể khiến token mất giá trị hoặc thậm chí thất bại hoàn toàn. Không phải mọi dự án đều thành công. Ví dụ, Tezos kêu gọi được 232 triệu USD từ ICO tháng 07/2017 nhưng gặp khó khăn và chậm trễ trong việc phân phối token, dẫn đến vụ kiện tập thể và phải dàn xếp với 25 triệu USD vào năm 2020.
Một trường hợp khác là Dragon Coins, kêu gọi được 320 triệu USD trong ICO tháng 03/2018 nhưng sau đó đối mặt với tranh cãi khiến giá nhanh chóng giảm mạnh. Năm 2021, vốn hóa của nó chỉ còn dưới 1 triệu USD.
2. Nguy cơ thông tin thổi phồng
Một số ICO có thể phóng đại hoặc thông tin không chính xác về tiềm năng dự án nhằm thu hút đầu tư. Các dự án này thường thiếu bằng chứng cụ thể, hứa hẹn lợi nhuận không thực tế, hoặc sử dụng thông tin giả mạo về đội ngũ phát triển, đối tác và tiến độ. Nhà đầu tư rất khó xác minh khi họ bị dẫn dắt từ trước.
3. Rủi ro pháp lý
Tính hợp pháp của tiền điện tử hay tài sản kỹ thuật số không được bảo đảm. Như đã đề cập, một số quốc gia, như Trung Quốc, đã cấm ICO vào năm 2017 vì lo ngại ảnh hưởng xấu đến ổn định kinh tế. Năm 2021, họ cũng cấm khai thác và giao dịch tiền điện tử, coi đó là hoạt động bất hợp pháp.
4. Nguy cơ lừa đảo
Thiếu quy định bảo vệ đã dẫn đến nhiều vụ lừa đảo kết hợp với các dự án kém chất lượng. Tìm kiếm các ICO đáng tin cậy như mò kim đáy bể.
Nhiều dự án ICO thiếu tính minh bạch, không cung cấp đủ thông tin về đội ngũ phát triển, sản phẩm hoặc kế hoạch kinh doanh, do không có quy định bắt buộc. Một số khác có thể sử dụng thông tin giả, lập trang web lừa đảo hoặc phát hành token không có giá trị, khiến nhà đầu tư có nguy cơ mất tiền.
5. Rủi ro thanh khoản
Rủi ro thanh khoản trong ICO liên quan đến khả năng trao đổi thấp trên thị trường, có thể dẫn đến mất giá trị hoặc việc hack ví điện tử. Nhiều đồng tiền điện tử và token khó chuyển đổi thành tiền mặt hay tài sản khác, do không được niêm yết trên sàn giao dịch lớn và thiếu sự quan tâm từ cộng đồng, khiến giá trị của chúng bị suy giảm.
Tóm lại, nhiều nhà đầu tư bị thu hút bởi ICO với hy vọng sở hữu đồng tiền điện tử có tiềm năng tăng trưởng cao. Tuy nhiên, để thực hiện điều này, cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng và thời gian để sàng lọc trong số lượng lớn các ICO được ra mắt. Tiếp cận một cách cẩn trọng là lựa chọn khôn ngoan để tránh các bẫy rủi ro từ những ICO không đáng tin.
Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá thêm về những ứng dụng công nghệ đột phá! Ghé thăm chuyên mục Blockchain để tìm hiểu sâu hơn.
