Chu kỳ chứng khoán thường trải qua bốn giai đoạn chủ đạo: tích luỹ, tăng trưởng giá (đi lên), phân phối và cuối cùng là suy giảm giá. Rất nhiều nhà đầu tư nhận thấy rằng chứng khoán cũng diễn ra theo chu kỳ, tương tự như nhiều lĩnh vực khác.
Họ không ngừng nỗ lực để dự đoán chu kỳ chứng khoán nhằm tận dụng tốt nhất các lợi thế từ thị trường. Nhưng liệu điều này có khả thi không và chiến lược đầu tư trong từng giai đoạn của chu kỳ như thế nào? Hãy cùng ChuyênTàiChính khám phá ngay nhé!
1. Chu kỳ chứng khoán là gì?
Chu kỳ chứng khoán là những biến đổi thường xuyên và có định kỳ của thị trường chứng khoán. Biến đổi này bao gồm sự tăng giảm của giá trị các chứng khoán, chỉ số hoặc thị trường chung. Chu kỳ chứng khoán có thể bao gồm các giai đoạn như tăng trưởng, suy thoái, hồi phục và yếu đi.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ chứng khoán bao gồm kinh tế, chính trị, dao động lãi suất, tài chính toàn cầu và nhiều yếu tố khác. Chu kỳ có thể kéo dài từ vài tuần đến hàng chục năm, ảnh hưởng đến cách các nhà đầu tư quản lý danh mục của mình.
Nhà đầu tư thường cố gắng phân tích và dự đoán chu kỳ để có cái nhìn sâu rộng hơn về thị trường và đưa ra quyết định đầu tư phù hợp. Tuy nhiên, việc này không phải lúc nào cũng đơn giản vì thị trường có thể phản ứng không đoán trước với nhiều sự kiện và yếu tố khác nhau.
Hiểu biết về các giai đoạn trong chu kỳ giúp xác định sự lên xuống của giá cổ phiếu, tận dụng lợi thế thị trường để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Nghiên cứu chu kỳ cũng hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá xu hướng cổ phiếu, từ đó thiết lập chiến lược phù hợp bảo toàn vốn và gia tăng cơ hội sinh lời.
+ Cách đo lường một chu kỳ chứng khoán?
Raymond A. Merriman (tác giả cuốn Định thời điểm thị trường) đã sử dụng nhiều chỉ báo để xem xét tính chu kỳ của thị trường. Theo ông, một chu kỳ được xác định từ đáy tới đáy, giữa hai đáy này phải có thời gian nhất định, đáy cuối cùng của chu kỳ sẽ mở đầu cho chu kỳ kế tiếp.
+ Một chu kỳ chứng khoán bao gồm mấy xu hướng?
Mỗi chu kỳ chứng khoán gộp hai xu hướng chính: tăng giá và giảm giá. Trong giai đoạn tăng giá, đáy kết thúc cao hơn đáy bắt đầu của chu kỳ tiếp theo. Trong giai đoạn giảm giá, đáy cuối thấp hơn đáy khởi đầu của chu kỳ mới.
+ Một chu kỳ chứng khoán kéo dài bao lâu?
Mỗi chu kỳ sẽ có khung thời gian riêng, nhưng theo ông Raymond, các chu kỳ thường lệch chuẩn khoảng 1/6 so với khung thời gian chuẩn. Ví dụ, chu kỳ ba năm có thể lệch khoảng 6 tháng.
Thời gian giữa hai đáy thường dao động từ 30 đến 42 tháng (36 +/- 6 tháng).
+ Làm thế nào để xác định đáy và đỉnh của chu kỳ chứng khoán?
Có nhiều cách để tiếp cận, bạn có thể dùng đường trung bình động MA, với chiều dài của đường MA bằng 50% độ dài chu kỳ. Trong khoảng thời gian nhất định, đáy của chu kỳ chứng khoán là điểm thấp nhất dưới đường MA, còn đỉnh là điểm cao nhất giữa hai đáy và vượt lên trên đường MA.
2. Các giai đoạn trong chu kỳ chứng khoán tại Việt Nam
Chu kỳ chứng khoán tại Việt Nam được chia thành 4 giai đoạn: tích luỹ, tăng giá, phân phối và giảm giá, như sau:
Giai đoạn tích lũy
Đây là giai đoạn đầu tiên của chu kỳ chứng khoán, khi giá cổ phiếu di động trong phạm vi hẹp. Nhà đầu tư tập trung gom góp cổ phiếu bằng cách mua thường xuyên, duy trì giá ổn định.
Khi giá đạt mục tiêu, họ tiếp tục mua. Giai đoạn này không mang lại nhiều lợi nhuận lớn, nhưng là thời điểm tốt để đầu tư cho tương lai.
Một số ngành có thể tăng trưởng trong giai đoạn này như năng lượng, kim loại quý hiếm, công nghệ và hàng tiêu dùng.
Giai đoạn tăng giá
Khi đủ tích lũy, giá cổ phiếu bắt đầu tăng, thị trường đón nhận dòng tiền mạnh mẽ. Đây là thời điểm giai đoạn tăng giá xuất hiện, khối lượng giao dịch tăng đột ngột.
Giá bùng phát khi có nhiều người mua, xu hướng tăng mạnh. Giai đoạn này, tuy nhiên không kéo dài, trước khi chuyển sang giai đoạn tiếp theo, nó tạo nên một hình parabol.
Giai đoạn phân phối
Giai đoạn phân phối giúp đánh giá sự phát triển của cổ phiếu và thị trường. Nhà đầu tư bán cổ phiếu họ đã tích lũy với giá cao hơn, tạo sự phân phối.
Nổi bật trong giai đoạn này là khối lượng giao dịch tăng nhưng giá không nhích lên do tâm lý lạc quan. Nếu cổ phiếu không tăng giá do mua mạnh từ nhà đầu tư mới, giá có thể sụp đổ.
Để xác định giai đoạn này, bạn có thể dùng mô hình vai đầu vai, mô hình đỉnh đôi hoặc đường MA200.
Giai đoạn giảm giá
Đây là thời điểm khi cổ phiếu đồng loạt mất giá. Trong giai đoạn này, những nhà đầu tư đã mua cổ phiếu ở thời kì phân phối bắt đầu bán ra thị trường, nhưng các tổ chức lớn đã bán ra từ trước, dẫn đến cầu ít, không đủ hấp thụ lượng cung lớn, làm giá cổ phiếu giảm nhanh chóng với số lượng giao dịch lớn.
Giai đoạn hạ giá hoàn tất khi ngưỡng hỗ trợ quan trọng bị phá vỡ, và khối lượng giao dịch gia tăng đột biến, nhiều lần so với trung bình ngày trước đó. Khi đó, hoạt động bán ròng gần như giảm mạnh, cổ phiếu có khả năng quay lại giai đoạn tích lũy một lần nữa.
3. Thời điểm nên đầu tư trong chu kỳ chứng khoán
Trong thị trường chứng khoán, phân loại theo chu kỳ có hai loại: cổ phiếu chu kỳ vận động theo chu kỳ thị trường và cổ phiếu không theo chu kỳ, hay phòng thủ, không chịu ảnh hưởng của chu kỳ chứng khoán.
+ Cổ phiếu mang tính chu kỳ thường từ các ngành như kim loại, dầu khí, xi măng, bất động sản, tư liệu sản xuất… Trong giai đoạn phát triển, những cổ phiếu này sẽ tăng trưởng mạnh, nhưng ngược lại, trong thời kỳ suy thoái, chúng chịu tổn thất nặng.
+ Cổ phiếu không có chu kỳ, hay phòng thủ, thuộc các ngành dịch vụ thiết yếu, tiêu dùng không bền, dược phẩm, công nghệ… ít chịu tác động của chu kỳ. Những cổ phiếu này vượt trội khi thị trường biến động tiêu cực, nhưng lại kém hơn trong giai đoạn tăng trưởng và bùng nổ.
Do đó, đầu tư ở giai đoạn nào của chu kỳ chứng khoán hoàn toàn có thể, điều quan trọng là phải có chiến lược phù hợp với từng giai đoạn của chu kỳ.
+ Ví dụ, trong giai đoạn tích luỹ, ta nên áp dụng “chiến lược mua và giữ”, chấp nhận dao động giá nhỏ và tận hưởng lợi nhuận từ tăng trưởng dài hạn, chờ đợi đến giai đoạn giá tăng.
+ Trong thời kỳ giảm giá, áp dụng “chiến lược đầu tư giá trị”, tập trung vào các cổ phiếu bị định giá thấp, mua vào chờ khi giá trị thực tăng, đồng thời bảo vệ vốn qua đầu tư vào tài sản an toàn như cổ phiếu phòng thủ hoặc trái phiếu chính phủ.
+ Khi thị trường tăng, hãy áp dụng “chiến lược đầu tư tăng trưởng”, tập trung vào các cổ phiếu của doanh nghiệp có tiềm năng vượt trội.
+ Giai đoạn phân phối có thể áp dụng “chiến lược giao dịch ngắn hạn” với việc mua và bán cổ phiếu hoặc công cụ tài chính trong thời gian ngắn, tận dụng biến động thị trường ngắn hạn.
Cần nhớ rằng không có chiến lược đầu tư nào hoàn hảo, tất cả đều có rủi ro. Quan trọng là phải hiểu rõ mục tiêu đầu tư của bản thân để xem xét và cân nhắc kỹ các quyết định.
Tóm lại, chu kỳ chứng khoán như một chỉ báo thời tiết của nền kinh tế, phản ánh kỳ vọng của nền kinh tế thực trong tương lai, biến động và phản ứng của thị trường và nhà đầu tư. Hiểu và đánh giá chính xác các giai đoạn trong chu kỳ chứng khoán có thể giúp tối ưu lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
Mặc dù bạn không thể dự đoán chính xác diễn biến của chu kỳ chứng khoán, nhưng có thể dựa vào đó để xây dựng kế hoạch đầu tư phù hợp. Chúc các bạn sớm đạt được mục tiêu tài chính của mình!
