Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) không sử dụng Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI), được công bố bởi Cục Thống kê Lao động, mà thay vào đó dựa vào chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng (PCE). Ngoài ra, CPI thường có xu hướng cao hơn chỉ số PCE qua các năm. Vậy, lý do cho sự chênh lệch này là gì và tại sao FED lại lựa chọn PCE để đo lường lạm phát? Chuyen tai chinh mời bạn tìm hiểu ngay qua bài viết sau.
1. PCE là gì?
Thông tin về chỉ số PCE trong đầu tư
Theo Cục Phân tích Kinh tế Mỹ (BEA), Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE – Personal Consumption Expenditures) là một thước đo về giá cả liên quan đến các hàng hóa và dịch vụ mà người dân Mỹ mua, kể cả những người mua thay mặt cho họ. Chỉ số giá PCE dùng để xác định lạm phát (hoặc giảm phát) trên nhiều khoản chi và phản ánh sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng.
Ví dụ, nếu giá xăng tăng khiến người tiêu dùng hạn chế lái xe và giảm chi tiêu xăng dầu, PCE sẽ biểu thị sự điều chỉnh này trong mức độ mua sắm.
PCE đóng góp khoảng 2/3 vào chi tiêu trong nước và là nhân tố quan trọng của tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Tổng ước tính PCE do BEA thực hiện để theo dõi sự biến động trong chi tiêu cho hàng tiêu dùng theo thời gian. PCE không chỉ biểu hiện sức mạnh kinh tế mà còn cho biết những thay đổi giá cả có thể tác động thế nào đến chi tiêu.
Số liệu thống kê về PCE được công bố hàng tháng trong báo cáo Thu nhập và chi tiêu cá nhân của BEA. BEA tính toán chỉ số PCE từ dữ liệu doanh nghiệp và tổ chức thương mại cũng như tổng sản phẩm quốc nội.
2. Thành phần của PCE
Các thành phần cấu thành nên PCE
PCE có thể được phân chia theo loại sản phẩm thành 03 nhóm chính gồm:
+ Hàng hóa lâu bền: bao gồm xe cơ giới và phụ tùng, đồ đạc gia dụng, thiết bị, phương tiện giải trí và những hàng hóa lâu bền khác;
+ Hàng hóa không lâu bền: như thực phẩm, đồ uống tiêu dùng bên ngoài, quần áo, giày dép, xăng dầu, và các sản phẩm không lâu bền khác;
+ Dịch vụ: như nhà ở và tiện ích, chăm sóc sức khỏe, vận chuyển, giải trí, dịch vụ ăn uống và lưu trú, dịch vụ tài chính, bảo hiểm, và các dịch vụ khác.
BEA sử dụng tất cả dữ liệu tiêu dùng này để tính toán tổng số tiền người tiêu dùng đã chi, bao gồm cả lãi suất của nhà bán lẻ và các loại thuế.
3. Sự ảnh hưởng của chỉ số PCE
Một thước đo chính xác về lạm phát là cực kỳ quan trọng đối với chính phủ liên bang Hoa Kỳ và Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), tuy nhiên, họ có cách tiếp cận khác nhau. Ví dụ, chính phủ sử dụng chỉ số CPI để điều chỉnh lạm phát cho một số phúc lợi xã hội, trong khi FOMC lại dựa vào chỉ số lạm phát PCE trong các dự báo kinh tế hàng quý và mục tiêu lạm phát dài hạn qua chỉ tiêu PCE toàn phần.
Sự khác biệt giữa hai phương pháp đo lường lạm phát ảnh hưởng đáng kể đến việc tính toán các lợi ích liên quan đến CPI, chẳng hạn như các khoản chi trả an sinh xã hội và việc điều chỉnh chi phí sinh hoạt cho quỹ hưu trí công cộng. CPI có xu hướng cao hơn, góp phần vào lợi ích của các trái phiếu.
Chính phủ bảo vệ nhà đầu tư trước tác động của lạm phát thông qua Trái phiếu Chính phủ Bảo vệ Lạm phát (TIPs), với khoản điều chỉnh chính dựa trên chỉ số CPI. TIPs còn được dùng để đánh giá kỳ vọng thị trường về lạm phát trong tương lai, được gọi là lạm phát hòa vốn, yếu tố quan trọng trong việc ra quyết định chính sách tiền tệ của Fed.
Vào năm 2000, việc chuyển từ CPI sang PCE được chính thức thực hiện khi FOMC ngừng công bố dự báo CPI và bắt đầu xây dựng dự báo lạm phát dựa trên chỉ số PCE.
Alan Greenspan thông báo trước Quốc hội về sự thay đổi này, sau khi Fed đã tiến hành phân tích sâu rộng. Họ đi đến kết luận rằng PCE có nhiều ưu điểm hơn CPI, bao gồm: (1) Cấu phần chi tiêu linh hoạt phản ánh rõ hơn hành vi người tiêu dùng, (2) Trọng số dựa trên một thước đo chi tiêu toàn diện hơn, (3) Dữ liệu PCE có thể sửa chữa để cập nhật theo thông tin và kỹ thuật mới. Greenspan cũng nhấn mạnh FOMC sẽ tiếp tục sử dụng đa dạng các chỉ số giá cả, cùng nhiều thông tin khác để đánh giá lạm phát.
Dần theo thời gian, hai thước đo này có xu hướng tương đồng, tuy nhiên PCE thường tăng ít hơn CPI từ 0,2%-0,3%. Biểu đồ dưới đây minh họa PCE liên tục cho thấy chỉ số lạm phát thấp hơn với chênh lệch trung bình hàng năm gần 50 điểm cơ bản.
Biểu đồ: So sánh chỉ số PCE và CPI lạm phát
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số PCE
Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến PCE
Những yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số PCE bao gồm thu nhập khả dụng, thuế, niềm tin tiêu dùng, mức độ giàu có của người tiêu dùng, kỳ vọng thu nhập, kỳ vọng lạm phát và lãi suất.
Trong đó:
+ Thu nhập khả dụng là yếu tố chính tác động đến chi tiêu, không có nó người ta không thể mua hàng hóa và dịch vụ.
Thu nhập khả dụng là phần tiền còn lại sau khi đã trừ thuế, gồm tiền lương, thưởng, làm thêm giờ, hoa hồng… Nhìn chung, thu nhập tăng kéo theo chi tiêu tăng, và ngược lại.
+ Thuế là khoản phải trả cho Chính phủ khi mua hàng hóa, dịch vụ. Thuế tăng làm thu nhập khả dụng giảm, dẫn đến chi tiêu giảm và ngược lại.
+ Chi tiêu tiêu dùng liên quan mật thiết đến niềm tin tiêu dùng, ảnh hưởng xu hướng mua sắm, đặc biệt với hàng hóa lâu bền của PCE. Khi người tiêu dùng lạc quan, họ có xu hướng mua nhiều hơn; ngược lại, khi bi quan họ giảm chi tiêu.
+ Nếu tiêu dùng giàu có, họ lạc quan và giảm tiết kiệm, từ đó, chi tiêu tăng. Nhưng khi giá trị tài sản ròng thấp, họ có xu hướng tiết giảm chi tiêu.
+ Kỳ vọng về thu nhập trong tương lai nếu cao sẽ thúc đẩy người tiêu dùng chi tiêu mạnh hơn do tin tưởng vào khả năng tài chính của mình. Ngược lại, nếu thấp, người tiêu dùng sẽ ít chi tiêu hơn.
+ Kỳ vọng lạm phát tác động mạnh đến quyết định chi tiêu. Lạm phát thể hiện sự tăng giá chung của hàng hóa. Càng cao lạm phát càng làm giảm sức mua.
Người tiêu dùng thường có xu hướng gia tăng chi tiêu nếu họ dự đoán lạm phát sẽ tăng trong tương lai.
Lãi suất chính là chi phí khi vay tiền, do đó, khi lãi suất cao, người mua thường cân nhắc hơn trước khi quyết định mua sắm các mặt hàng đắt tiền và có tuổi thọ lâu dài. Ngược lại, khi lãi suất giảm, nhu cầu chi tiêu có xu hướng gia tăng.
5. Mối liên hệ giữa PCE và lạm phát
Mối quan hệ đặc biệt giữa PCE với lạm phát
Chỉ số giá PCE đo lường mức giá mà người tiêu dùng chi trả cho hàng hoá và dịch vụ, đồng thời theo dõi sự thay đổi về giá. Đây là thước đo lạm phát quan trọng trong nền kinh tế Mỹ. Thông qua chỉ số PCE, chúng ta có thể thấy giá cả tăng hay giảm cùng với thay đổi trong hành vi chi tiêu của người tiêu dùng.
PCE phản ánh lạm phát hoặc giảm phát từ giai đoạn này sang giai đoạn khác. Việc kết hợp chỉ số này với chỉ số giảm phát giúp xác định được mức độ biến động giá định kỳ.
Chỉ số giá PCE được Cục Dự trữ Liên bang sử dụng như là chỉ số lạm phát cơ bản khi đưa ra quyết định chính sách tiền tệ.
6. So sánh PCE và CPI
Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, có 4 yếu tố cơ bản dùng để phân biệt PCE và CPI:
| Yếu tố | CPI | PCE |
| Công thức chỉ số | Chỉ số CPI là mức trung bình dựa trên công thức Laspeyres và sử dụng một rổ hàng hóa cố định trong thời gian dài. | Chỉ số PCE áp dụng công thức Fisher-Ideal, phản ánh sự thay thế của người tiêu dùng khi giá cả thay đổi. |
| Nguồn dữ liệu | CPI dựa trên Khảo sát Chi tiêu của người tiêu dùng tại thành thị, do Cục Thống kê Lao động Mỹ thực hiện. | PCE dựa trên các khảo sát kinh doanh, do Cục Phân tích Kinh tế Hoa Kỳ thực hiện. |
| Phạm vi | Chi tiêu của tất cả các hộ gia đình ở thành thị. | Chi tiêu hàng hóa và dịch vụ của tất cả các hộ gia đình cũng như các tổ chức phi lợi nhuận. |
| Các yếu tố khác (giá điều chỉnh theo mùa, chênh lệch giá…) | CPI tính cho ngành du lịch hàng không và các tuyến đường bay mẫu. | PCE tính giá vé máy bay dựa trên doanh thu và số kilomet bay của hành khách. |
Biểu đồ: Sự khác biệt của chỉ số lạm phát khi tính theo PCE và CPI
Màu đen – PCE, màu trắng – CPI
Năm 2021, biểu đồ cho thấy tỷ lệ lạm phát hàng năm 3,7% theo chỉ số giá PCE. Nếu áp dụng công thức chỉ số CPI thay cho PCE, xăng và các loại nhiên liệu sẽ thêm 0,23% vào tỷ lệ lạm phát. CPI có xu hướng làm giảm phát, tạo nên độ chênh lệch 0,04%.
Chăm sóc sức khỏe đóng vai trò quan trọng trong PCE. Rất nhiều dịch vụ y tế được tính trong PCE nhưng không được đưa vào CPI. Khi sử dụng tỷ trọng CPI cho các dịch vụ y tế, lạm phát đo được giảm 0,83%.
Nhìn chung, PCE đánh giá chi tiêu của người tiêu dùng đối với hàng hóa và dịch vụ tại các hộ gia đình Mỹ. PCE được sử dụng như một công cụ đánh giá thu nhập của các hộ gia đình và mức tiêu dùng hiện tại. Hy vọng Chuyên Tài Chính đã cung cấp thông tin hữu ích về PCE cho bạn.
Đừng bỏ lỡ cơ hội mở rộng kiến thức của bạn, hãy Bảo Hiểm để xem thêm những thông tin bổ ích.
