Tài sản ảo đang nổi lên như một loại tài sản đầy tiềm năng nhưng cũng mang không ít rủi ro. Việc thiết lập luật pháp và quy định phù hợp để quản lý chúng là điều cấp thiết.
Dưới đây, Chuyên tài chính đã tổng hợp những quy định mới nhất về tài sản, mời bạn cùng theo dõi.
I. Giải thích khái niệm tài sản ảo – Virtual property
Tài sản ảo – Virtual property được hình thành từ chương trình máy tính, chỉ tồn tại trong không gian ảo hoặc kỹ thuật số, biểu hiện dưới dạng mã số, có giá trị quy đổi thành tiền và có thể chuyển giao.
Tài sản ảo được định nghĩa thế nào
Tài sản ảo không có dạng vật thể, đại diện kỹ thuật số của giá trị có thể giao dịch, chuyển nhượng hoặc dùng cho mục đích thanh toán hay đầu tư. Tuy nhiên, tài sản ảo không bao gồm tiền kỹ thuật số (như tiền điện tử do ngân hàng trung ương phát hành).
Tất cả tài sản ảo đều là tài sản kỹ thuật số, nhưng không phải tất cả tài sản kỹ thuật số đều là tài sản ảo. Về mặt pháp lý, có sự khác biệt giữa hai loại này:
- Tài sản ảo là các dữ liệu lưu trữ trên máy chủ từ xa, không thể tải xuống hoặc truy cập nếu không có tài khoản người dùng.
- Tài sản kỹ thuật số có thể được tải, kiểm soát hoặc xem trên thiết bị của chủ sở hữu.
Sự khác biệt này dẫn đến những hậu quả khác nhau khi xóa hay hủy các tệp ảo so với tệp kỹ thuật số, do đó đòi hỏi phân tích quyền sở hữu và cơ chế cấp phép khác nhau.
II. 6 đặc điểm của tài sản ảo
1. Tính phi vật chất – Không có hình dạng vật lý
Tài sản ảo chỉ tồn tại dưới dạng dữ liệu kỹ thuật số và không có hình dạng vật lý như tài sản thông thường. Nó thường được giao dịch qua blockchain, một hệ thống phi tập trung không cần đến cơ quan trung ương.
2. Tính bảo mật cao
Bitcoin là loại tiền số đầu tiên từ blockchain. Người tham gia kết nối qua internet, trở thành một ‘nút’ mạng. Các giao dịch đều được lưu trữ trong các nút độc lập. Khi có giao dịch mới, các nút xác thực và xác nhận chúng, thêm vào chuỗi khối để nhận phần thưởng bitcoin.
Công nghệ blockchain giúp giao dịch tài sản ảo
Dữ liệu giao dịch được tổ chức thành các khối và bảo mật bằng mật mã. Khối mới kết nối với các khối khác theo trình tự thời gian, tạo thành chuỗi khối. Người tham gia có thể xem và kiểm tra các giao dịch trên blockchain, nhưng thông tin không thể bị thay đổi hay hủy bỏ.
3. Tính ẩn danh người sử dụng
Người dùng giao dịch tài sản ảo mà không cần tiết lộ danh tính.
4. Giá trị tương lai biến động theo nhu cầu thị trường
Giá trị tương lai của tài sản ảo không ổn định, có thể thay đổi nhanh chóng do nhiều yếu tố như tâm lý thị trường, công nghệ phát triển, sự khan hiếm, tiện ích và hệ sinh thái hiện hữu.
Một số tài sản ảo có thể có giá trị nội tại do tiện ích hoặc sự khan hiếm.
của chúng, nhưng giá trị chủ yếu được hình thành từ sự hứng thú của người dùng và sự cam kết đầu tư tiền bạc, thời gian hoặc nỗ lực từ các cá nhân để sở hữu chúng.
5. Mang tính đầu cơ cao
Tài sản ảo không bị hạn chế bởi biên giới quốc gia, do đó có thể giao dịch toàn cầu. Chính niềm tin vào tiềm năng tương lai đã thúc đẩy nhiều nhà đầu tư quan tâm đến các tài sản ảo, tiêu biểu là Bitcoin, Ethereum, Tether, Binance Coin…
Giá trị của tài sản ảo dựa trên nhu cầu thị trường
Giá trị của tài sản, hàng hóa và vật liệu ảo có thể dao động và phụ thuộc vào cộng đồng cũng như nền tảng trực tuyến. Dự đoán giá trị tương lai của chúng gặp nhiều khó khăn vì nó liên quan đến sở thích của người dùng, tiến bộ công nghệ, quy định và nhiều yếu tố không thể đoán trước khác.
6. Tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý
Bitcoin và các tài sản ảo khác đang thu hút sự chú ý của thị trường khi giá của chúng đã từng tăng mạnh, cùng với tiềm năng lớn của công nghệ blockchain.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rõ đặc điểm và rủi ro của loại tài sản này. Không giống tài sản truyền thống, tài sản ảo thường không có giá trị nội tại và không được hỗ trợ bởi chính phủ hoặc ngân hàng nào. Giá của chúng chủ yếu dựa trên niềm tin của nhà đầu tư cũng như cung cầu thị trường, rất dễ bị ảnh hưởng bởi tin tức và tin đồn. Thêm vào đó, quy mô và số lượng người dùng của nhiều loại tài sản ảo không lớn, giao dịch có thể không sôi động.
Tài sản ảo không hiện hữu và tiềm ẩn rủi ro
Điều này có thể gây ra rủi ro thanh khoản và khả năng thao túng thị trường. Bởi tính chất ảo và kỹ thuật số, tài sản ảo liên quan đến nhiều rủi ro khác nhau, như rủi ro nền tảng giao dịch, rủi ro xuyên biên giới, tấn công mạng, bảo mật ví, rửa tiền và tài trợ khủng bố. Ngày càng nhiều vụ lừa đảo liên quan đến tài sản ảo, những kẻ gian thường dùng chúng làm công cụ lừa tiền.
Hơn nữa, các khu vực pháp lý khác nhau có cách nhìn nhận khác nhau về những tài sản này. Nhiều nền tảng giao dịch tài sản ảo có thể không được kiểm soát hoặc chỉ chịu sự điều chỉnh nhẹ, dẫn đến thiếu sự bảo vệ đủ cho nhà đầu tư.
Nhà đầu tư quan tâm đến tài sản ảo cần nghiên cứu kỹ để hiểu đặc điểm, hoạt động và rủi ro của chúng. Đảm bảo đánh giá mức độ chấp nhận rủi ro của bạn trước khi quyết định đầu tư. Nếu bạn không hiểu rõ về tài sản ảo và không chịu được tổn thất có thể xảy ra, hãy hạn chế đầu tư vào loại tài sản này.
III. Tài sản ảo gồm những loại nào?
Tài sản ảo tồn tại trong môi trường kỹ thuật số, có giá trị kinh tế và có thể giao dịch. Chúng bao gồm:
Một số loại tiền ảo nổi bật trên thế giới hiện nay
- Tiền ảo: Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Dogecoin…
- Vật phẩm trong trò chơi: Vật phẩm, nhân vật, tiền tệ trong các trò chơi trực tuyến.
- Mã thông báo trò chơi, mã thông báo không thể thay thế (NFT), mã thông báo quản trị.
- Vật phẩm sưu tầm kỹ thuật số như CryptoPunks, NBA Top Shot,…
Vào năm 2021, một bức tranh mèo bay kỹ thuật số đã được bán trên nền tảng Foundation với mức giá 580.000 USD. Đây là một phiên bản độc nhất vô nhị, sử dụng công nghệ NFT (Non Fungible Token).
Nyan Cat – Bức tranh mèo bay có giá trị hàng trăm ngàn USD
IV. Pháp luật định nghĩa tài sản ảo là gì?
Theo Điều 163 Bộ luật Dân sự 2005, tài sản bao gồm “vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền tài sản”. Hiện nay, pháp luật mới chỉ liệt kê các đối tượng được coi là tài sản mà vẫn chưa xác định cụ thể về tài sản ảo.
Theo Cổng thông tin điện tử Quốc hội Việt Nam, tài sản ảo được coi là một dạng tài sản phi truyền thống. Thế giới ảo là môi trường để thử nghiệm các lý thuyết pháp lý mới, với trạng thái quyền sở hữu thay đổi tùy theo từng trò chơi.
Dù pháp luật chưa công nhận quyền sở hữu tài sản ảo, nhưng trong thực tế, các nhà phát triển trò chơi vẫn cung cấp khả năng chiếm hữu, sử dụng và chuyển nhượng tài sản ảo cho người chơi; đồng thời hạn chế quyền sở hữu thông qua “thỏa thuận cấp phép người dùng cuối” (EULA).
1. Các quốc gia trên thế giới quy định thế nào về tài sản ảo?
Đến nay, chỉ có El Salvador và Cộng hòa Trung Phi chính thức công nhận Bitcoin làm phương tiện đấu thầu hợp pháp vào các năm 2021 và 2022. Tuy nhiên, sáng kiến này đã gặp phải sự chỉ trích và nghi ngờ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế cùng các tổ chức khác.
Các nước như Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nhật Bản, và Canada đã thiết lập khung pháp lý đối với tài sản ảo. Khung pháp này bao gồm: chính sách quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng tài sản ảo, chính sách thuế với đầu tư và kinh doanh tài sản ảo, cũng như biện pháp bảo vệ quyền lợi cho người sở hữu và các giao dịch bị cấm.
Dưới đây là một số ví dụ về quy định pháp lý liên quan đến tài sản ảo từ một số quốc gia:
- Mỹ: Cơ quan quản lý tài sản ảo chính là Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) cùng Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC).
- Nhật Bản: Luật Thanh toán Dịch vụ Tài chính (PSFA) sửa đổi năm 2017 đã đưa tiền ảo vào phạm vi điều chỉnh.
- Liên minh Châu Âu: Quy định về Thị trường Tiền tệ (MiCA) dự kiến có hiệu lực vào năm 2024, tạo ra khung pháp lý thống nhất cho tiền ảo trong toàn EU.
2. Việt Nam đã có khung pháp lý cho tài sản ảo chưa?
Hiện nay, Việt Nam chưa có luật cụ thể về tài sản ảo. Tuy nhiên, Luật Dân sự 2015 coi tài sản ảo là “tài sản khác”, hay như theo Nghị định 101/2020/NĐ-CP đã đề cập đến việc quản lý dịch vụ thanh toán trung gian trên mạng.
Việt Nam đang trong quá trình nghiên cứu hoàn thiện pháp lý về tài sản ảo
Thạc sĩ Nguyễn Huy Hoàng Nam, giảng viên Khoa Pháp luật Dân sự, Trường Đại học Luật Hà Nội cho biết, nhà nước đã có những bước tiến đáng kể trong việc nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý về tài sản ảo. Các tài liệu quản lý tài sản ảo và tài sản mã hóa bao gồm:
- Báo cáo số 255/BC-BTP (ngày 29/10/2018) của Bộ Tư pháp về việc rà soát, đánh giá pháp luật về tài sản ảo và tiền ảo, nhận diện và đề xuất hướng hoàn thiện.
- Quyết định số 242/QĐ-TTg ngày 28/2/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020, hướng đến năm 2025”.
- Quyết định số 2289/QĐ-TTg ngày 31/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030…
Thạc sĩ Nguyễn Thị Long, giảng viên khoa Pháp luật dân sự tại Đại học Luật Hà Nội, chia sẻ rằng theo pháp luật Việt Nam hiện nay, tài sản ảo có thể được công nhận là tài sản nếu đáp ứng các điều kiện luật định. Chúng có thể được xem như quyền tài sản.
Việc thiếu quy định cụ thể về tài sản ảo dẫn đến giao dịch chưa được xác nhận tính hợp pháp. Do đó, Nhà nước cũng chưa thể xác định căn cứ pháp lý để thu thuế. Vì vậy, Việt Nam cần đề ra lộ trình hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan đến quyền sở hữu tài sản ảo.
Cần xây dựng luật pháp phù hợp để quản lý tài sản ảo
Sự phức tạp của “tiền ảo” đang đặt ra thách thức đáng kể với hệ thống pháp luật tài sản của Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác, đòi hỏi cập nhật quan điểm mới về phân loại tài sản và khái niệm quyền sở hữu.
Nhiều quốc gia hiện đang chú ý đến việc quản lý tài sản ảo. Một số đã xây dựng các đạo luật riêng nhằm bảo vệ người tiêu dùng và ngăn chặn hoạt động phi pháp.
Những thông tin trên, do Chuyên Tài Chính tổng hợp, cung cấp cái nhìn toàn diện về tài sản ảo và những quy định pháp luật Việt Nam hiện tại. Hi vọng nhà đầu tư sẽ có quyết định đúng đắn khi cân nhắc đầu tư vào loại tài sản này.
Để tìm hiểu thêm về các khía cạnh quan trọng của Bảo Hiểm, đừng bỏ lỡ việc khám phá chuyên mục chính của chúng tôi tại đây: Bảo Hiểm, nơi bạn có thể cập nhật thông tin hữu ích và đa dạng.
