Chứng Quyền: Hướng Dẫn Đầu Tư Hiệu Quả và Sinh Lời

Từ năm 2016, chứng quyền đã được chính phủ Việt Nam bổ sung vào danh mục đầu tư chứng khoán. Thường được ví như một “con dao hai lưỡi”, chứng quyền mang lại khả năng sinh lợi lớn thông qua đòn bẩy tài chính cao, song cũng ẩn chứa nhiều rủi ro.

Sự gia tăng của chứng quyền không chỉ mở ra những chiến lược đầu tư đa dạng và linh hoạt, mà còn yêu cầu nhà đầu tư phải trang bị kiến thức sâu sắc và khả năng quản lý rủi ro một cách hiệu quả.

Dưới đây, chuyên tài chính sẽ hướng dẫn bạn cách đầu tư chứng quyền sao cho hiệu quả và sinh lời.

I. Chứng quyền là gì?

Chứng quyền (covered warrant – CW) hay chứng quyền có bảo đảm là một loại chứng khoán phái sinh cho phép người sở hữu quyền mua (call warrant) hoặc bán (put warrant) một số lượng cổ phiếu hoặc tài sản cơ sở với giá ấn định (giá thực hiện) trong một khoảng thời gian nhất định (ngày đáo hạn).

Khám phá khái niệm chứng quyền trong chứng khoán

Đặc điểm của chứng quyền

Chứng quyền được công ty chứng khoán uy tín cấp phép và niêm yết bởi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước trên sàn HOSE;
Có những đặc điểm tương tự như hợp đồng quyền chọn;
Gắn liền với một mã chứng khoán cơ sở, dùng để xác định lợi nhuận hoặc thua lỗ vào ngày đáo hạn;
Thời hạn hiệu lực có thể từ 5 – 10 năm hoặc thậm chí vĩnh viễn;
Giá trị cổ phiếu trên chứng quyền mua cao hơn giá trị cổ phiếu thị trường tại thời điểm phát hành, giá này có thể cố định hoặc điều chỉnh định kỳ;
Giá trị nội tại và thời gian hiệu lực còn lại quyết định mức giá của chứng quyền. Thời gian đáo hạn càng xa, giá chứng quyền càng cao.
Chủ sở hữu có quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở mà không bị bắt buộc thực hiện.

Phân loại chứng quyền

Chứng quyền chia thành hai loại: chứng quyền mua và chứng quyền bán:

Chứng quyền mua: Trao cho người sở hữu quyền mua lượng cổ phiếu cơ sở theo giá cố định.
Chứng quyền bán: Trao cho người sở hữu quyền bán lượng cổ phiếu cơ sở theo giá cố định.

Các loại chứng quyền hiện nay

Hiện nay có 2 loại chứng quyền trên thị trường chứng khoán

Ví dụ về chứng quyền

Chứng quyền MBB-CB2010:

Tài sản cơ sở: Cổ phiếu MBB của Ngân hàng Quân đội (MBBank).
Loại: Chứng quyền mua.
Giá thực hiện: 22.000 VNĐ.
Ngày phát hành: 15/06/2020.
Ngày đáo hạn: 18/12/2020.
Tỷ lệ chuyển đổi: 2:1 (2 chứng quyền đổi lấy 1 cổ phiếu MBB).
Phát hành bởi: Công ty chứng khoán SSI (SSI Securities Corporation).
Phương thức thanh toán: Bằng tiền mặt vào ngày đáo hạn, dựa trên giá cổ phiếu MBB tại ngày đáo hạn so với giá thực hiện.

Giả sử đến ngày đáo hạn, giá cổ phiếu MBB là 25,000 VNĐ, giá trị thanh toán mỗi chứng quyền được tính như sau: Giá trị nội tại = (Giá cổ phiếu – Giá thực hiện) / Tỷ lệ chuyển đổi = (25,000 – 22,000) / 2 = 1,500 VNĐ.

II. Các loại chứng quyền hiện nay

Trên thị trường hiện tại có 2 loại chứng quyền là chứng quyền mua và chứng quyền bán.

Chứng quyền mua là loại chứng quyền cho phép người sở hữu quyền mua một lượng nhất định chứng khoán cơ sở như cổ phiếu phổ thông theo giá thực hiện đã định, hoặc nhận khoản chênh lệch nếu giá thị trường vượt qua giá thực hiện.

Chứng quyền bán là hình thức cho phép chủ sở hữu quyền bán một lượng chứng khoán cơ sở với giá đã xác định trong khung thời gian nhất định.

II. Các yếu tố tác động đến giá chứng quyền

Những yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng quyền bao gồm:

Giá tài sản cơ sở: Chứng quyền mua sẽ tăng giá khi giá tài sản cơ sở tăng. Ngược lại, chứng quyền bán tăng giá khi giá tài sản cơ sở giảm.
Biến động giá tài sản: Tăng biến động giá tài sản cơ sở sẽ làm giá chứng quyền tăng, trong khi biến động thấp sẽ làm giá chứng quyền giảm.
Chênh lệch giữa giá thực hiện và giá thị trường: Khi giá thực hiện thấp hơn (chứng quyền mua) hoặc cao hơn (chứng quyền bán) so với giá thị trường, chứng quyền có giá trị nội tại cao hơn.

Nhận diện trước những rủi ro khi đầu tư chứng quyền

Thời gian đáo hạn: Giá chứng quyền giảm khi càng gần ngày đáo hạn và ngược lại.
Lãi suất: Sự gia tăng lãi suất có lợi cho giá chứng quyền mua do tăng chi phí cơ hội khi đầu tư vào tài sản cơ sở. Ngược lại, giảm lãi suất có thể có lợi cho chứng quyền bán.
Cổ tức: Nếu tài sản cơ sở là cổ phiếu và công ty trả cổ tức, chứng quyền mua có thể giảm giá do cổ tức làm hạ giá cổ phiếu, trong khi chứng quyền bán có thể tăng giá.
Thanh khoản: Chứng quyền có tính thanh khoản cao giúp dễ dàng giao dịch và thường có chênh lệch giá mua/bán thấp hơn, điều này tác động tích cực đến giá chứng quyền.

III. Hướng dẫn đọc mã chứng quyền

Hiểu biết về mã chứng quyền giúp nhà đầu tư xác định danh tính quyền, theo dõi các yếu tố liên quan có trong mã.

Call: Chứng quyền mua

Underlying: 3 ký tự mã chứng khoán

Year: Năm phát hành

Round: Đợt phát hành chứng quyền cùng tài sản

Ví dụ, mã chứng quyền CFPT2102 có thể được đọc như sau:

Đây là chứng quyền mua cho cổ phiếu FPT (thuộc Tập đoàn FPT), phát hành đợt hai trong năm 2021.

Khi hiểu rõ các ký tự trong mã chứng quyền, nhà đầu tư có thể dễ dàng nhận diện đơn vị phát hành, tài sản cơ sở, đợt và năm phát hành cụ thể.

Hiểu biết về mã chứng quyền còn giúp nhà đầu tư nắm bắt cơ hội, vì hầu hết các chứng quyền có thời hạn từ 3 đến 24 tháng, cần chú ý gần đến ngày đáo hạn.

Chứng quyền cần tránh việc mua vào.

Theo dõi chứng quyền qua mã giúp tiết kiệm thời gian và công sức, tránh nhầm lẫn tên của các loại chứng quyền.

Việc theo dõi danh sách mã chứng quyền giúp xác định chính xác xu hướng biến động trên thị trường và lập kế hoạch đầu tư phù hợp.

Lưu ý khi đọc mã chứng quyền:

Mỗi chứng quyền có mã riêng, không trùng lặp.

Dù có tính đòn bẩy cao, nhưng nếu dự đoán sai kỳ vọng tăng trưởng thì nguy cơ thua lỗ lớn.

Cần dự đoán chính xác cơ hội tăng trưởng của chứng quyền

Rủi ro thị trường cho chứng quyền xuất phát từ lãi suất biến động, giá tài sản cơ sở, thời gian đáo hạn, và cổ tức. Theo dõi và phân tích thị trường thường xuyên để dự đoán và giảm thiểu rủi ro.

Vòng đời chứng quyền ngắn, tối đa 24 tháng; càng gần ngày đáo hạn, giá trị chứng quyền gần bằng không. Khi giữ mã chứng quyền đến ngày đáo hạn, nhà đầu tư nhận thanh toán tiền mặt trực tiếp, không có hình thức khác.

Tham khảo tỷ lệ chuyển đổi, độ biến động giá để xác định khả năng lãi/lỗ.

Nhà đầu tư có thể tra cứu thông tin trên trang web của Sở giao dịch chứng khoán, vào mục tin tổng hợp và danh sách tổ chức niêm yết, nhập mã chứng quyền để tra cứu. Thông tin bao gồm: Loại chứng quyền, tên, khối lượng đăng ký, chứng khoán cơ sở, tên tổ chức phát hành, ngày đáo hạn…

IV. Những thuật ngữ liên quan đến chứng quyền

Giá chứng quyền (Premium) là chi phí để sở hữu chứng quyền;

Giá thực hiện (Strike price) là giá để thực hiện quyền mua chứng khoán cơ sở vào ngày đáo hạn;

Giá thanh toán (Settlement price) là giá xác định số tiền thanh toán khi thực hiện quyền;

Các thuật ngữ liên quan mà nhà đầu tư cần biết

Tỷ lệ chuyển đổi (Conversion ratio) là số chứng quyền cần có để thực hiện quyền mua một chứng khoán cơ sở;

Thời gian chứng quyền (Maturity) là thời gian lưu hành của chứng quyền, từ 03 tháng đến 02 năm;

Ngày giao dịch cuối cùng (Last trading day) là ngày cuối chứng quyền được giao dịch, thường trước 02 ngày làm việc tính tới ngày đáo hạn. Nếu chứng quyền bị hủy niêm yết do chứng khoán cơ sở hủy niêm yết, ngày giao dịch cuối cùng của chứng khoán cơ sở cũng là ngày giao dịch cuối cùng của chứng quyền;

Ngày đáo hạn chứng quyền (Expiration date) là ngày cuối nhà đầu tư được thực hiện quyền.

Ngày thanh toán (Settlement date) là ngày tổ chức phát hành thanh toán tiền khi chứng quyền có lãi.

V. Các trạng thái của chứng quyền

Trạng thái lỗ (Out of the money – OTM) xảy ra khi chứng quyền mua có giá chứng khoán cơ sở thấp hơn giá thực hiện (S < K);

Trạng thái hòa vốn (At the money – ATM) đề cập đến tình huống khi quyền mua có giá chứng khoán cơ sở bằng với giá thực hiện (S = K);

Trạng thái có lãi (In the money – ITM) xuất hiện khi giá chứng khoán cơ sở cao hơn giá thực hiện (S > K).

VI. Ưu và nhược điểm khi đầu tư chứng quyền

Ưu điểm khi đầu tư vào chứng quyền

Sử dụng đòn bẩy tài chính cao, cho phép kiểm soát lượng tài sản lớn hơn so với việc mua trực tiếp, giúp tối đa hóa lợi nhuận khi giá tài sản biến động thuận lợi.
Tính thanh khoản mạnh, dễ dàng giao dịch như chứng khoán cơ sở. Chứng quyền có thể đóng vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro, áp dụng trong nhiều chiến lược từ bảo vệ danh mục đầu tư, đầu cơ đến tạo thu nhập phụ.
Rủi ro lớn nhất là mất số tiền đầu tư vào chứng quyền, trong khi tiềm năng sinh lợi rất cao.

Nhược điểm khi đầu tư chứng quyền

Nguy cơ mất toàn bộ vốn khi giá tài sản cơ sở chuyển biến tiêu cực.
Là công cụ phức tạp, yêu cầu nhà đầu tư hiểu rõ hoạt động của chứng quyền cùng các yếu tố ảnh hưởng giá trị và thị trường tài chính tổng quan;
Thời gian ảnh hưởng do chứng quyền có ngày đáo hạn;
Phí giao dịch và chênh lệch giá mua/bán có thể cao, đặc biệt với các chứng quyền ít thanh khoản;
Nguy cơ tín dụng nếu tổ chức phát hành gặp vấn đề tài chính hoặc phá sản, nhà đầu tư có thể mất vốn đầu tư.

VII. Có nên mua chứng quyền không?

Đầu tư vào chứng quyền mang lại lợi nhuận cao nhưng không dành cho tất cả mọi nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư mới (F0) không nên mạo hiểm.

Lợi ích khi đầu tư vào chứng quyền

Chứng quyền có tính chất phức tạp, không phù hợp với nhà đầu tư mới. Chỉ khi có kiến thức và kinh nghiệm về cổ phiếu, chứng khoán thì mới nên tham gia vào thị trường chứng quyền.

Kinh nghiệm hữu ích khi mua chứng quyền

Học hỏi cách đầu tư chứng quyền an toàn

Chuyên gia đầu tư khuyên rằng, chứng quyền là sản phẩm mang tính đầu cơ cao. Tránh mua khi chứng quyền sắp đáo hạn vì một số chứng quyền có thể giảm về 0.

Chỉ nên mua chứng quyền còn thời hạn dài và có thể dự đoán được xu hướng thị trường, mặc dù giá cao nhưng an toàn hơn.

Cần xác định rõ mục tiêu mua: Để sinh lời hay phòng ngừa rủi ro chứng khoán.

Cách xác định lãi/lỗ của chứng quyền như sau:

– Chứng quyền có lãi: Giá lúc đáo hạn cao hơn giá thực hiện cộng phí mua.

– Chứng quyền lỗ: Khi giá đáo hạn thấp hơn giá thực hiện cộng phí mua ban đầu.

Chứng quyền hòa vốn: Hai mức giá được cân bằng.

Tóm lại, việc đầu tư vào chứng quyền có thể đem lại lợi nhuận hấp dẫn nhờ vào tính linh hoạt trong giao dịch và đòn bẩy tài chính. Tuy nhiên, đây cũng là một công cụ tài chính tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì thế nhà đầu tư cần phải trau dồi kiến thức và kinh nghiệm để có thể chinh phục thành công. Hy vọng những thông tin mà Chuyên Tài Chính cung cấp sẽ giúp bạn cân nhắc kỹ lưỡng và xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng khi quyết định tham gia vào chứng quyền.

Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá thêm kiến thức mới trong chuyên mục Chứng Khoán, nơi đầy ắp thông tin thú vị dành cho bạn!