Cung và cầu là những khái niệm phổ biến khi thảo luận về giá cả hàng hóa và dịch vụ. Thường thì khi cung vượt cầu, giá sẽ giảm; ngược lại, khi cầu vượt cung, giá lại tăng. Hãy cùng Chuyên Tài Chính khám phá mối quan hệ mật thiết giữa cung và cầu, cùng quy luật tương tác của chúng trong nền kinh tế.
I. Khái niệm cung cầu
Trong kinh tế học, có mối liên hệ chặt chẽ và ảnh hưởng qua lại giữa cung, cầu và giá cả hàng hóa. Khi giá cả tăng, cung cũng tăng trong khi cầu giảm, và ngược lại. Cung cầu giúp điều tiết thị trường, đưa giá cả trở về trạng thái cân bằng.
1. Cung là gì?
Cung của một sản phẩm hay dịch vụ là tổng lượng mà nhà cung cấp đưa ra thị trường với các mức giá khác nhau.
Mức cung phụ thuộc vào giá, khả năng sản xuất và chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, các yếu tố như giá nguyên liệu, chính sách thuế, công nghệ, số lượng nhà sản xuất, và kỳ vọng về thị trường cũng ảnh hưởng đến cung.
Cung và cầu là những khái niệm cơ bản trong kinh tế học
2. Cầu là gì?
Cầu là tổng lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng mong muốn mua ứng với mức giá và thu nhập nhất định. Cầu khác với nhu cầu ở chỗ ngoài sự mong muốn, cầu còn phụ thuộc vào khả năng chi trả.
Cầu của hàng hóa chịu tác động từ giá cả, thu nhập của người tiêu dùng và kỳ vọng về sản phẩm.
II. Mối quan hệ giữa cung và cầu
Trên thị trường, giữa cung, cầu và giá cả có một mối liên hệ mật thiết, kiểm soát và ảnh hưởng lẫn nhau.
Khi giá cả hàng hóa tăng, lượng cung tăng trong khi cầu giảm.
Ngược lại, khi giá giảm dẫn đến lợi nhuận giảm, lượng cung cũng giảm nhưng cầu thường tăng.
Ở trường hợp khác, nếu lượng cung tăng đột ngột mà cầu không thay đổi, giá hàng hóa sẽ giảm và ngược lại.
Tương tự, nếu cầu tăng nhưng cung không đáp ứng kịp, sẽ dẫn đến tình trạng khan hiếm, khiến giá tăng cao.
Ba yếu tố cung, cầu và giá cả luôn gắn bó và chi phối lẫn nhau trong nền kinh tế.
Cung, cầu và giá cả hàng hóa liên hệ và tác động lẫn nhau
III. Các yếu tố ảnh hưởng tới cung và cầu
1. Giá hàng hóa hoặc dịch vụ
Giá cả là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất ảnh hưởng tới cung và cầu. Khi giá hàng hóa cao thì cầu giảm, và ngược lại.
Ví dụ: Trong khi mua sắm, nếu giá một sản phẩm nào đó tăng, bạn có thể suy xét lại việc mua sắm hoặc đợi đến khi có khuyến mãi.
2. Giá cả của hàng hóa và dịch vụ có liên quan
Các yếu tố ảnh hưởng đến cung và cầu của một sản phẩm cũng ảnh hưởng đến giá cả của các sản phẩm và dịch vụ liên quan.
Nguyên tắc này cũng áp dụng với các hàng hóa khó phân biệt vì chúng thường được người tiêu dùng xem như bổ sung cho nhau.
Ví dụ: Cà phê và đường, sữa có mối liên hệ mật thiết. Khi giá cà phê tăng, việc mua cà phê giảm, dẫn đến sự giảm sút trong nhu cầu đối với đường và sữa do chúng là sản phẩm phụ trợ.
3. Thu nhập tiền mặt
Thu nhập cá nhân ảnh hưởng đến cung cầu. Khi thu nhập dân chúng tăng, nhu cầu tiêu dùng và mua sắm cũng tăng, từ đó thúc đẩy nhà sản xuất gia tăng nguồn cung.
Trái lại, trong thời kỳ khủng hoảng, khi thu nhập giảm, người dân thường phải tiết kiệm, giảm chi tiêu. Các mặt hàng không thiết yếu có thể bị loại khỏi danh sách ưu tiên.
Trong bối cảnh khủng hoảng, Chính phủ thường đưa ra chính sách để tăng thu nhập dân chúng, từ đó kích thích nhu cầu, nhằm ổn định kinh tế quốc gia.
Thu nhập cá nhân tác động đến nhu cầu thị trường
4. Thị hiếu của xã hội
Thị hiếu đối với một sản phẩm cũng gây ảnh hưởng rõ rệt đến cung cầu trong một khoảng thời gian nhất định.
Ví dụ: Trong đại dịch, xu hướng tập thể dục để nâng cao sức khỏe khiến nhu cầu về xe đạp tăng cao.
5. Chất lượng hàng hóa
Khi mua sắm, người tiêu dùng đề cao chất lượng, dù đó là sản phẩm giá cao hay thấp.
Ví dụ: Những thương hiệu điện thoại lớn, nổi tiếng về chất lượng, dù giá đắt, vẫn được ưa chuộng. Ngược lại, các thương hiệu không nổi danh, chất lượng kém hơn, dù giá rẻ, vẫn khó bán.
6. Tổng dân số
Một khu vực có dân số đông thường có nhu cầu hàng hóa lớn, vì vậy các nhà cung cấp thường ưu tiên kinh doanh tại những nơi này.
7. Sử dụng công nghệ
Tiến bộ công nghệ ảnh hưởng đến cung cầu. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại giúp sản xuất nhiều hơn và cải thiện chất lượng, dẫn đến tăng lượng cung.
Ví dụ: Nông dân sử dụng máy móc hiện đại, áp dụng tiến bộ khoa học vào nông nghiệp, sẽ đạt năng suất cao hơn, chất lượng tốt hơn.
Công nghệ nâng cao sản lượng sản phẩm
8. Cơ hội sinh lời
Tiềm năng sinh lời là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lượng cung. Khi sản phẩm có cơ hội sinh lời cao, các nhà sản xuất sẽ đẩy mạnh sản xuất và mở rộng phân phối.
Để tối ưu hóa lợi nhuận, nhà sản xuất cần đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Hướng kinh doanh tập trung vào lợi nhuận luôn là ưu tiên hàng đầu. Khi đạt được lợi nhuận đề ra, doanh nghiệp sẽ có điều kiện phát triển vững mạnh.
IV. Quy luật cung cầu trên thị trường chứng khoán
Giao dịch chứng khoán là một hoạt động thương mại mang tính đặc thù, do đó nó không nằm ngoài sự chi phối của quy luật cung và cầu. Quy luật này có ảnh hưởng sâu sắc đến các nhà đầu tư ngắn hạn do tâm lý lo sợ bỏ lỡ cơ hội.
Trên thị trường chứng khoán, quy luật cung cầu thể hiện qua sự điều chỉnh giữa lượng cung và lượng cầu để hình thành mức giá cân bằng trong hoạt động giao dịch.
Quy luật này tác động mạnh mẽ đến biến động giá cổ phiếu đã được niêm yết. Sự thay đổi trong giá cặp đôi với quy luật cung cầu cũng phản ánh tâm lý của nhà đầu tư đối với các mã cổ phiếu.
Thị trường chứng khoán chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ quy luật cung cầu
Ví dụ:
Đối với cổ phiếu ROS, trong giai đoạn 2017-2018, nhu cầu tăng vọt khiến giá cổ phiếu tăng từ 10.000đ lên đến 200.000đ, bất chấp việc một số nhà đầu tư cho rằng mức giá này không phản ánh đúng giá trị của cổ phiếu.
Đến cuối năm 2020, nhu cầu giảm, kéo theo giá cổ phiếu cũng chỉ còn 2.000đ mỗi cổ phiếu. Điều này minh chứng cho tầm ảnh hưởng của quy luật cung cầu đối với thị trường cổ phiếu.
Theo các nghiên cứu tâm lý, nhiều nhà đầu tư dựa vào cảm xúc thay vì phân tích các yếu tố, từ đó đưa ra quyết định mua bán. Hiểu rõ quy luật cung cầu giúp nhà đầu tư dự đoán và đánh giá được xu hướng giá chứng khoán, giảm nguy cơ chạy theo số đông.
Quy luật cung cầu giữ vai trò quan trọng trong các dự án kinh doanh, cho nhà sản xuất và cả nền kinh tế của một quốc gia. Qua những chia sẻ của Chuyên Tài Chính về quy luật này, hy vọng bạn có thể áp dụng chúng để dự đoán và nắm bắt cơ hội kinh doanh trên thị trường. Hãy theo dõi chúng tôi để tiếp tục cập nhật những kiến thức bổ ích nhé.
Khám phá thế giới đầu tư và tích lũy kiến thức hữu ích, hãy ghé thăm Chứng Khoán để không bỏ lỡ thông tin thú vị và cơ hội tài chính quý báu.
