Thuật ngữ “nợ xấu” được nhắc đến thường xuyên, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa của nó. Việc mắc phải nợ xấu tại ngân hàng không chỉ gây ra những trở ngại về tài chính cá nhân, làm khó khăn cho việc vay tiền trong tương lai mà còn có thể tác động đến người thân hoặc dẫn đến việc bị truy tố. Hãy tìm hiểu ngay khái niệm nợ xấu, các cấp độ của nó, và cách kiểm tra nợ xấu qua bài viết sau của Chuyên tài chính.
Khái niệm nợ xấu là gì
Trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng, nợ xấu (tiếng Anh là bad debt) dùng để chỉ những khoản nợ đã quá hạn thanh toán và khó có thể thu hồi, khi người vay không trả được theo cam kết trong hợp đồng tín dụng. Theo quy định, các khoản nợ quá hạn trên 90 ngày sẽ bị xếp vào danh mục nợ xấu.
Nợ xấu là những khoản nợ đã quá 90 ngày mà chưa được thanh toán
Các cấp độ nợ xấu hiện nay
Trong hệ thống tín dụng có 5 nhóm nợ quá hạn. Việc phân loại nợ xấu hỗ trợ các tổ chức cho vay đánh giá khả năng cho vay tiếp theo dựa trên hồ sơ tín dụng của khách hàng.
Nhóm nợ 1 – Nợ đủ tiêu chuẩn
Nợ thuộc nhóm 1 bao gồm: Những khoản nợ đang trong thời hạn thanh toán, nợ quá hạn dưới 10 ngày và được các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng đánh giá có khả năng hoàn trả đủ gốc và lãi đúng hạn.
Nhóm nợ 2 – Nợ cần chú ý
Bao gồm nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày và nợ tái cơ cấu lần đầu vẫn trong thời hạn.
Nợ nhóm 3 – Nợ dưới tiêu chuẩn
Nhóm nợ dưới tiêu chuẩn gồm nợ quá hạn từ trên 90 đến 180 ngày, nợ cơ cấu lần đầu quá hạn không quá 29 ngày theo lịch cơ cấu, nợ cơ cấu lại lần hai, và nợ được miễn hoặc giảm lãi vì khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ.
Các nhóm nợ 3, 4, 5 được coi là nợ xấu
Nợ nhóm 4 – Nợ nghi ngờ
Nhóm nợ này bao gồm những khoản nợ từ 181 đến 360 ngày quá hạn, nợ cơ cấu lại lần đầu quá hạn từ 30 đến dưới 90 ngày so với lịch trình đã cơ cấu, nợ cơ cấu thời gian trả lần hai quá hạn dưới 30 ngày theo thời gian gia hạn lại.
Nợ nhóm 5 – Nợ có khả năng mất vốn
Đây là nhóm nghiêm trọng nhất, bao gồm các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày, nợ cơ cấu trả lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên so với thời gian gia hạn, nợ tái cơ cấu lần hai đã quá hạn thanh toán 30 ngày so với lịch trình mới, và nợ tái cơ cấu từ lần ba trở lên.
Vì sao cá nhân cần rà soát nợ xấu?
Đối với ngân hàng
Ngân hàng chỉ cấp tín dụng cho khách hàng không có tiền sử nợ xấu, tức là có hồ sơ tín dụng tốt vào thời điểm vay. Điều này dựa trên quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Để quyết định, ngân hàng sẽ kiểm tra thông tin qua hệ thống CIC.
Việc rà soát thông tin nợ xấu rất quan trọng
Đối với người vay
Trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn, nợ xấu có xu hướng tăng, gây cản trở cho sản xuất kinh doanh. Rà soát nợ xấu thường xuyên và giải quyết sớm đem lại các ưu thế sau:
- Nắm bắt tình hình nợ xấu và có phương án xử lý thích hợp.
- Tìm kiếm giải pháp tài chính tối ưu, phù hợp với tình hình doanh nghiệp.
Nguyên nhân nào dẫn đến nợ xấu?
Nợ xấu là điều không ai muốn xảy ra. Để tránh mắc phải, bạn cần nhận diện rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này. Dưới đây là một vài nguyên nhân phổ biến
- Chậm thanh toán nợ vay: Người vay không trả nợ đúng hạn như đã thỏa thuận trong hợp đồng, ngay cả khi đã được gia hạn hoặc cơ cấu lại khoản vay nhưng vẫn không
- Không kịp thanh toán hóa đơn.
- Bỏ sót thanh toán phí thẻ tín dụng: Nhiều khách, nhất là những người ít dùng thẻ, dễ quên phí như phí thường niên, gây nợ xấu.
- Không trả số tiền tối thiểu theo sao kê thẻ tín dụng: Đây là lỗi nhiều người mắc phải. Ngân hàng gửi sao kê hàng tháng với số tiền tối thiểu cần trả và thời hạn cụ thể. Không thanh toán đúng hạn sẽ dẫn đến nợ xấu.
- Chi tiêu vượt hạn mức tín dụng: Dùng thẻ vượt khả năng chi trả của mình dẫn đến nợ xấu.
- Trả góp không đúng hạn: Mua trả góp nhưng không thanh toán đúng lịch cũng gây nợ xấu.
Nếu thường xuyên mắc các lỗi trên, hãy sớm khắc phục để tránh rơi vào nợ xấu, ảnh hưởng xấu đến tài chính cá nhân.
Chi tiêu lãng phí và trì hoãn trả nợ là nguồn gốc của nợ xấu
Ảnh hưởng của nợ xấu đến tài chính cá nhân
Nợ xấu không chỉ tác động đến ngân hàng và tổ chức tài chính mà còn ảnh hưởng nặng nề đến tài chính cá nhân. Những hệ quả mà người nợ xấu có thể đối mặt là:
- Phí phạt trả chậm cao: Các khoản phạt do thanh toán chậm ghi rõ trong hợp đồng vay. Thời gian càng kéo dài, phí phạt càng lớn, áp lực tài chính tăng cao.
- Hạ điểm tín dụng và nợ xấu được báo cáo trên CIC: Dữ liệu tín dụng của khách hàng sẽ được Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC) ghi nhận. Khi bị CIC ghi vào danh sách nợ xấu, hầu hết các ngân hàng và tổ chức tín dụng sẽ từ chối hồ sơ vay vốn của bạn.
- Khó khăn khi xóa thông tin nợ xấu: Với nợ nhóm 1 và 2 hoặc nợ dưới 10 triệu đồng, chỉ cần thanh toán đủ là tình trạng nợ xấu sẽ được xóa. Tuy nhiên, đối với nợ thuộc nhóm 3, 4 và 5, dù đã hoàn tất thanh toán, bạn vẫn phải đợi 5 năm để thông tin tiêu cực được loại bỏ khỏi hệ thống.
Hơn nữa, việc không thanh toán nợ xấu có thể gây khó khăn khi xin visa xuất cảnh ra nước ngoài, không thể vay vốn mới, mua hàng trả góp, và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến khởi tố hoặc tù giam.
Hậu quả của nợ xấu là rất nghiêm trọng
Ngoài ra, nếu có nợ xấu tại một số tổ chức tín dụng, có khả năng cao người thân hoặc bạn bè của bạn sẽ nhận cuộc gọi nhắc nợ từ đơn vị cho vay. Nợ xấu không chỉ gây ra những ảnh hưởng ngắn hạn mà còn ảnh hưởng lâu dài tới kế hoạch tài chính cá nhân, vì vậy cần quản lý tốt lịch sử tín dụng và thanh toán đúng hạn.
Hướng dẫn cách tự kiểm tra tình trạng nợ xấu của mình
Để xác định liệu bạn có đang bị nợ xấu không, hãy chọn một trong ba phương pháp sau:
Kiểm tra nợ xấu trực tuyến qua website CIC
Bước 1: Truy cập vào link https://cic.gov.vn/#/register và đăng ký tài khoản CIC bằng cách điền đầy đủ các thông tin như: Họ tên, ngày sinh, số điện thoại, email, số CMND/CCCD, ngày cấp, nơi cấp, giới tính, ảnh mặt trước và mặt sau CMND/CCCD, ảnh chân dung, địa chỉ cư trú. Tiếp theo, điền mật khẩu và xác nhận.
Bước 2: Nhập mã OTP được gửi đến điện thoại của bạn, sau đó nhấn Tiếp tục.
Bước 3: Nhân viên CIC sẽ gọi đến số điện thoại bạn đã đăng ký để xác thực thông tin.
Bước 4: Khi tài khoản được tạo thành công, thông tin sẽ được gửi về qua SMS/Email mà bạn đã đăng ký.
Bước 5: Truy cập link và đăng nhập https://cic.org.vn/ACBBox-CIC-External/faces/Login, sau đó kiểm tra lịch sử tín dụng trong phần Thông tin cá nhân.
Truy cập trang web của CIC để kiểm tra tình trạng nợ
Kiểm tra nợ xấu online qua ứng dụng CIC
Bước 1: Tải ứng dụng CIC về điện thoại và thực hiện đăng ký tài khoản theo hướng dẫn của hệ thống.
Bước 2: Tài khoản sẽ được phê duyệt trong vòng 1 – 3 ngày. Sau đó, bạn có thể đăng nhập để tra cứu.
Bước 3: Chọn “Kiểm tra nợ xấu” và làm theo hướng dẫn từ hệ thống.
Bước 4: Nhận kết quả tra cứu qua điện thoại của bạn
Tra cứu thông tin nợ xấu trực tiếp tại ngân hàng
Nếu bạn đang có khoản vay quá hạn ở ngân hàng và không rõ đã trở thành nợ xấu chưa, hãy mang giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu) đến ngân hàng để yêu cầu tra cứu thông tin nợ. Nhân viên ngân hàng sẽ kiểm tra hệ thống và thông báo về tình trạng nợ, thời gian quá hạn cùng các thông tin liên quan đến khoản vay.
Làm sao để vay tiền ngân hàng khi có nợ xấu?
Ngân hàng luôn kiểm tra lịch sử tín dụng của khách hàng trước khi phê duyệt khoản vay. Nếu bạn nằm trong nhóm nợ xấu, khả năng được vay là rất thấp, vì điều này thường chỉ ra rằng khả năng trả nợ không được đảm bảo.
Trong trường hợp nợ xấu nhẹ (nhóm 2): Một số ngân hàng có thể xem xét duyệt vay nếu:
- Khoản nợ dưới 10 triệu đồng đã được thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi.
- Nợ thuộc nhóm 2 nhưng không kéo dài quá 2 kỳ liên tiếp.
- Bạn có tài sản giá trị để đảm bảo và khoản vay không vượt quá 100 triệu đồng.
Tuy nhiên, nguyên nhân dẫn đến nợ xấu cần phải khách quan hoặc không lường trước được.
Đối với những khoản nợ xấu thuộc nhóm 3 và 4: Hãy kết nối ngay với ngân hàng để trình bày hoàn cảnh chậm trả và thông báo về lịch sử tín dụng của bạn.
Đối với nợ xấu nhóm 5: Đây là cấp độ nghiêm trọng nhất, được đánh giá là nợ có nguy cơ không thu hồi được vốn. Trong tình huống này, không tổ chức ngân hàng nào sẽ đồng ý với đơn vay. Dù một số cơ sở tài chính có thể trợ giúp, nhưng hạn mức thường rất thấp và lãi suất cao, kèm theo nhiều khoản phí, khiến việc vay vốn trở nên mạo hiểm.
Tốt nhất, bạn nên tránh rơi vào nhóm nợ xấu do những hậu quả nghiêm trọng về tài chính và tín dụng mà nó có thể gây ra.
Nợ xấu có thể xóa được không? Thời gian nào sẽ xóa? Cách xóa nợ xấu
Nếu đang rơi vào tình trạng nợ xấu và muốn vay, chắc chắn bạn sẽ quan tâm đến việc xóa sạch lịch sử tín dụng tiêu cực này. Tuy nhiên, điều này không dễ và phải tuân theo quy định từ Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia (CIC).
Nguyên tắc dữ liệu của CIC: CIC cần đảm bảo tính chính xác của thông tin tín dụng và không thể tùy ý chỉnh sửa. Mọi thay đổi chỉ thực hiện được khi Tổng Giám đốc hoặc người được ủy quyền của tổ chức tín dụng gửi văn bản đề nghị cùng với lý do rõ ràng. Thông tin nợ xấu sẽ được CIC lưu trữ ít nhất 5 năm sau khi bạn hoàn tất khoản thanh toán.
Thời gian lưu trữ nợ xấu:
- Nợ dưới 10 triệu đã tất toán: CIC sẽ không thông báo thông tin nợ xấu nếu số nợ đã được thanh toán hoàn toàn. Đây là chính sách hỗ trợ cho những ai không may mắn rơi vào nợ xấu nhỏ lẻ mà đã hoàn trả đủ.
- Với khoản nợ từ 10 triệu đến 50 triệu: Thông tin nợ xấu sẽ không được cập nhật sau 1 năm kể từ khi tất toán.
- Khoản nợ từ 50 triệu đến 100 triệu đồng: Thông tin nợ xấu sẽ không được cung cấp sau thời gian 2 năm kể từ khi khoản vay được tất toán.
- Khoản nợ vượt 100 triệu đồng: CIC sẽ lưu trữ thông tin nợ xấu trong thời hạn 5 năm sau khi nợ đã được trả hết.
- Dữ liệu không biến mất hoàn toàn: Việc CIC ngừng cung cấp lịch sử nợ xấu không đồng nghĩa với việc thông tin này bị xóa. Dữ liệu vẫn được lưu giữ trong hệ thống theo quy định của Ngân hàng Nhà nước nhằm phục vụ các mục đích quản lý và kiểm soát tín dụng.
Nợ xấu bao lâu thì được xóa? Mỗi tháng, CIC thực hiện cập nhật và công bố tình hình tín dụng trên hệ thống.
- Nợ xấu nhóm 2 được xóa sau 5 năm từ khi hoàn tất nghĩa vụ trả nợ.
- Nợ xấu thuộc nhóm 3, 4, 5 sẽ chỉ bị xóa sau 5 năm từ ngày khách hàng hoàn tất nghĩa vụ trả nợ. Điều này có nghĩa là, dù nợ đã được thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi, bạn sẽ cần chờ đợi thêm 5 năm để được xóa lịch sử nợ xấu.
Khi dính phải nợ xấu nghiêm trọng, việc xóa lịch sử nợ rất khó và tốn nhiều thời gian. Vì vậy, để tránh tình trạng nợ xấu, bạn nên chủ động kiểm tra lịch sử tín dụng và đảm bảo các khoản vay được thanh toán đầy đủ và đúng hạn.
Cách tránh nợ xấu cá nhân
Với sự phát triển của dịch vụ vay online và mua hàng trả góp, nhiều người không cân nhắc kỹ khả năng thanh toán, dẫn tới nợ xấu. Hiện tượng này thường xuất hiện trên các nền tảng như FE Credit, Momo, HD Saison, Home Credit, Spaylater…
Nợ xấu không chỉ gây rắc rối tài chính mà còn làm thông tin bị lưu trong danh sách của CIC, khiến việc vay vốn sau này gặp khó khăn. Để phòng tránh, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Thiết lập một kế hoạch tài chính chi tiết, rõ ràng để quản lý chi tiêu hiệu quả theo thu nhập và duy trì thói quen tiết kiệm, đảm bảo có nguồn dự phòng để thanh toán nợ đúng hạn.
- Quản lý chặt chẽ và điều chỉnh chi tiêu hợp lý nhằm giảm sức ép về tài chính.
- Giới hạn việc vay mượn quá mức, chỉ nên vay trong phạm vi có thể chi trả. Tính toán kỹ lưỡng số tiền phải trả hàng tháng và đánh giá tác động đến tình hình tài chính.
- Đảm bảo trả nợ đúng kỳ hạn để tránh lãi phạt hoặc làm giảm điểm tín dụng. Sử dụng nhắc nhở hoặc cài đặt thanh toán tự động nếu cần thiết.
Sở hữu điểm tín dụng cao mang lại lợi ích lớn cho tài chính cá nhân
- Thường xuyên kiểm tra lịch sử tín dụng trên CIC để xác minh thông tin chính xác. Báo cáo ngay nếu phát hiện sai lệch.
- Tránh vay nợ mới để trả nợ cũ nhằm tránh rơi vào vòng xoáy nợ nần chồng chất.
- Ưu tiên giao dịch với các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính có uy tín. Tránh xa các đơn vị cho vay không rõ ràng hoặc không có giấy phép.
- Tham khảo và nhận lời khuyên từ các chuyên gia tài chính để hiểu rõ hơn về các sản phẩm tài chính và quản lý tài chính cá nhân hiệu quả.
Thay vì loay hoay tìm cách xử lý các khoản nợ xấu để vay trả góp hoặc mua xe, bạn nên chủ động phòng tránh ngay từ đầu để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài chính cá nhân lâu dài.
Người dùng ứng dụng CIC mỗi năm có thể tra cứu nợ xấu miễn phí một lần. Sau đó, nếu kiểm tra thêm, sẽ tốn 22.000 đồng mỗi lần.
Người có nợ xấu có cơ hội mua ô tô, điện thoại, xe máy trả góp không?
Nhóm 3, 4, 5: Khả năng được ngân hàng chấp thuận vay trả góp hầu như không có do rủi ro quá lớn.
Nhóm 1, 2: Có thể được xem xét khi đáp ứng đủ các tiêu chí như sau:
Thuộc nhóm 2 và đã trả hết nợ gốc, lãi trong 12 tháng gần đây.
Lịch sử tín dụng được cải thiện và không còn nợ chưa thanh toán.
Nếu thuộc nhóm 3, 4, 5 nhưng đã tất toán khoản vay, bạn sẽ cần chờ 5 năm để thông tin nợ xấu bị xóa. Với nhóm 2, thời gian này là 12 tháng tính từ khi nợ được trả hết. Khi nợ xấu đã được gỡ, bạn có thể cân nhắc vay trả góp để mua ô tô, xe máy, hoặc điện thoại.
Nợ xấu tác động không chỉ đến tài chính cá nhân mà còn gây nhiều khó khăn trong cuộc sống, bao gồm vay vốn, mua hàng trả góp, hoặc các dự định lớn như du học hay đầu tư. Hiểu rõ về nợ xấu từ cách phòng ngừa, xử lý đến hậu quả lâu dài là nền tảng để bảo vệ lợi ích tài chính của bạn và gia đình.
Hy vọng thông tin từ Chuyên Tài Chính sẽ giúp bạn nắm rõ nợ xấu là gì, cách kiểm tra tình trạng nợ xấu, xử lý cũng như quản lý tài chính để tránh rơi vào trạng thái mất khả năng trả nợ.
