FUD – Một hội chứng tâm lý đáng lo ngại mà mọi nhà đầu tư cần phải cảnh giác để tránh sập bẫy. Những kẻ phát tán FUD hoặc các KOLs thường lan truyền thông tin sai lệch, gây ảnh hưởng mạnh đến tâm lý nhà đầu tư, dẫn đến những quyết định sai lầm về tài sản của họ, trong khi kẻ tung tin sẽ hưởng lợi.
Người mắc FUD thường dễ dao động, nôn nao khi ra quyết định giao dịch và thường không tuân theo bất kỳ nguyên tắc hay chiến lược nào, chưa kể đến việc thường bỏ quên việc kiểm chứng thông tin hoặc không kịp thời cập nhật tin tức thị trường. Để vượt qua hội chứng này, điều quan trọng là phải giao dịch theo kế hoạch, xác thực kỹ càng các tin tức tiêu cực trước khi đầu tư, liên tục cập nhật tri thức mới và hạn chế tham gia các nhóm để tránh ảnh hưởng từ tâm lý đám đông. Cùng theo chân chuyentaichinh.com để hiểu rõ hơn về hội chứng này nhé.
1. FUD là gì? Nguyên nhân gây ra hội chứng FUD
FUD là từ viết tắt của “Fear, Uncertainty and Doubt” (Sợ hãi, lưỡng lự và nghi ngờ), miêu tả tình trạng tâm lý bất an của nhà đầu tư trên thị trường tài chính.
FUD là một chiến thuật “tung hỏa mù” khiến thông tin bị bóp méo. Trong cuộc sống, FUD thường xuất hiện thông qua các tin giả, thiếu xác thực trên mạng xã hội nhằm mục tiêu thao túng tâm lý thị trường.
FUD – Tâm lý đầu tư cần tránh
Nguyên nhân gây ra hội chứng FUD:
FUD phát triển theo tâm lý bầy đàn, khi một người bị lôi kéo, nhiều người khác cũng dễ dàng bị ảnh hưởng, đặc biệt khi rơi vào mưu kế của những “ông lớn” muốn nổi lợi, mua tài sản giá rẻ hay bán ra với giá cao. FUD có thể xuất hiện trong đa dạng lĩnh vực: từ tài chính, kinh doanh đến chính trị.
Khái niệm FUD do kỹ sư máy tính Gene Amdahl giới thiệu, ám chỉ cách thế lực cũ phá hoại danh tiếng công ty mới của ông bằng cách phát tán tin đồn thất thiệt.
Từ thập kỷ 80, FUD được xem như cách cạnh tranh không lành mạnh. Qua truyền thông, doanh nghiệp dùng chiêu này để hạ bệ đối thủ một cách không công bằng.
2. Cách thức hoạt động của FUD
Những cá nhân tổ chức như KOLs thường khai thác FUD nhiều nhất. Họ sử dụng sự ảnh hưởng của bản thân cùng đội ngũ truyền thông để phát tán thông tin giả, phục vụ lợi ích cá nhân.
Khi nhà đầu tư tiếp nhận những tin này, tâm lý dễ bị xáo trộn, dẫn đến sợ hãi. Nếu không tìm hiểu kỹ lưỡng, họ có thể đưa ra quyết định sai lệch về tài sản (như mua vào số lượng lớn hoặc bán tháo).
Không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân, điều này còn tác động tiêu cực đến thị trường, tạo cơ hội cho những kẻ đứng sau có thể mua vào với giá hời hoặc bán ra khi giá tăng.
FUD được sử dụng nhằm những mục đích cá nhân
Một số thủ thuật mà các doanh nghiệp đã dùng FUD bao gồm:
Đưa ra thông báo rằng sản phẩm phổ biến hoặc được ưa chuộng sắp hết hàng, công bố giá sản phẩm mới hay lô hàng tiếp theo sẽ tăng giá để thúc đẩy khách hàng mua các sản phẩm hiện có.
Hoặc thông báo rằng sản phẩm cũ sẽ không còn được hỗ trợ dịch vụ, khiến khách hàng phải chuyển sang mua sản phẩm mới.
Ví dụ:
Vào tháng 5/2022, Elon Musk – Giám đốc điều hành của Tesla tuyên bố không chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin, ngay lập tức khiến giá Bitcoin giảm khoảng 5% và sau đó tụt 13%, giao dịch dưới 50,000 USD, làm giảm giá trị vốn hóa hơn 360 tỷ USD của đồng tiền này.
Trước khi đó, Musk đã kêu gọi Bitcoin như một công cụ chống lạm phát tiềm năng, nhiều ngân hàng lớn và nhà đầu tư nổi tiếng, bao gồm cả Tesla, đã đầu tư và nắm giữ một lượng lớn Bitcoin. Tesla thu lợi đáng kể từ việc này. Musk đã từng đẩy giá Bitcoin lên cao nhưng cũng khiến giá giảm mạnh.
Tương tự, Dogecoin cũng chịu tác động từ tuyên bố của Musk, giảm 30%, nhưng ngay sau đó, khi Musk chấp nhận Dogecoin làm phương thức thanh toán, giá trị của nó đã phục hồi hơn 25%.
Chỉ một cá nhân có tầm ảnh hưởng đã khiến giá trị tiền tệ dao động mạnh trong thời gian rất ngắn.
3. Dấu hiệu khi mắc hội chứng FUD
Một số triệu chứng dễ nhận biết khi mắc hội chứng FUD:
Tinh thần luôn bất ổn, thiếu kiên định: Mâu thuẫn, lo âu trước những tin tức tràn ngập, nghi ngờ quyết định đầu tư cũ, dẫn đến bán tháo tài sản nhằm tránh tổn thất hoàn toàn, là dấu hiệu rõ ràng nhất của người mắc FUD.
Nôn nóng trong quyết định giao dịch: Khi tâm lý không ổn định, nhà đầu tư dễ mất kiểm soát và vội vàng trong giao dịch. Kỹ năng phân tích và quyết đoán của bản thân họ cũng suy giảm.
Dấu hiệu giúp nhận diện FUD nhanh chóng
Thực hiện lệnh mà không theo phương pháp hay chiến lược: Nhà đầu tư đưa ra quyết định đổ vốn bốc đồng khi sự lo sợ bao trùm.
Thiếu thói quen kiểm chứng thông tin, ít cập nhật thị trường, người mắc FUD thường nhận thông tin từ hội nhóm, bạn bè mà mặc định là đáng tin, tiếp nhận thông tin thụ động, nhiều khi lặp lại nhiều lần mà cũng không hay biết.
4. Ví dụ về FUD trên thị trường chứng khoán
Trong thị trường chứng khoán, FUD thường là thông tin tiêu cực về doanh nghiệp hoặc cổ phiếu nào đó, nhắm vào các cổ đông.
Vụ FLC thao túng thị trường chứng khoán:
Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết chỉ đạo bà Trịnh Thị Minh Huế mượn CMND của 26 cá nhân liên quan để lập 20 doanh nghiệp, mở 450 tài khoản tại 41 công ty chứng khoán, nhằm thao túng giá.cổ phiếu.
Bằng cách dàn dựng cung cầu giả thông qua việc mua bán cổ phiếu liên tục với số lượng lớn, thực hiện các giao dịch khớp chéo, thao túng thời điểm mở và đóng cửa thị trường, đặt lệnh rồi hủy, ông Quyết và đồng bọn đã tạo ra sự hỗn loạn thị trường. Sáu mã chứng khoán mà họ sử dụng gồm: FLC, ROS, ART, HAI, AMD, GAB. Tổng lợi nhuận phi pháp ước tính lên tới 1000 tỷ đồng.
Hiện tượng FUD khá phổ biến trên thị trường chứng khoán hiện nay
5. Cách vượt qua hội chứng tâm lý FUD trong đầu tư
Đối phó với hội chứng tâm lý FUD không phải chuyện dễ. Nhà đầu tư có thể áp dụng những phương pháp sau:
Nắm vững kiến thức tài chính một cách cẩn thận, luôn kiểm chứng mọi thông tin nhận được và kiểm tra xem liệu nó đã từng xảy ra trong lịch sử hay chưa. Tin vào đồn đoán chỉ làm mất phương hướng, trong khi nghiên cứu kỹ lưỡng sẽ giúp giữ vững lập trường.
Luôn lập kế hoạch trước khi giao dịch: thiết lập các điểm dừng lỗ/lợi nhuận, thời điểm vào và ra thị trường, cùng với việc phân bổ vốn chi tiết…
Nếu chẳng may mắc sai lầm, hãy can đảm chấp nhận tổn thất và chờ đợi cơ hội mới. Việc cố gắng tiếp tục trong sự do dự có thể làm tài sản tiêu tan nhanh chóng. Hãy trung thành với kế hoạch đã đề ra với tâm thế bình tĩnh.
Xác định phong cách đầu tư cá nhân, dù là ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn đều cần có phương pháp chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ không thể lường trước.
Hạn chế giao dịch dựa trên các sự kiện, tin tức nhất thời, hãy kiên nhẫn quan sát thị trường để phát triển khả năng nhạy bén.
Không nên theo dõi bảng giá quá thường xuyên; càng theo dõi nhiều càng dễ bị FUD. Cũng cần tránh xa các diễn đàn đầu tư, nơi có nhiều thông tin sai lệch từ những cá nhân hoặc tổ chức với mục đích thao túng thị trường.
FUD không thể biến mất hoàn toàn khỏi cuộc sống, dù kinh nghiệm đến đâu vẫn có thể bị ảnh hưởng. Ngoài tác động từ KOL, còn có những yếu tố đời sống hàng ngày của nhà đầu tư. Giữ tâm lý cân bằng là điều quan trọng nhất khi ra quyết định có khả năng ảnh hưởng lâu dài.
Thông qua bài viết này, Chuyên Tài Chính hy vọng bạn sẽ có cái nhìn sáng suốt về FUD trước khi bước vào đầu tư. Chúc bạn thành công!
Nếu bạn quan tâm đến thị trường tài chính, hãy khám phá thêm nội dung hấp dẫn trong chuyên mục Chứng Khoán để không bỏ lỡ thông tin bổ ích.
