Phân Tích Nợ Công Việt Nam: Quốc Gia Cho Vay Lớn Nhất Là Ai?

Nợ công của Việt Nam hiện đang thu hút sự chú ý của nhiều người. Với các khoản vay đáng kể từ tổ chức tài chính quốc tế và các quốc gia khác, câu hỏi đặt ra là Việt Nam nợ nước nào nhiều nhất? Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động mạnh mẽ, việc quản lý nợ công và xác định những đối tác tài chính chủ yếu là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định của tài chính quốc gia. Hãy cùng Chuyên Tài Chính khám phá sâu hơn về chủ đề này!

Nợ công – Nợ chính phủ là gì?

Nợ công (hay nợ chính phủ) là tổng giá trị các khoản vay mà nhà nước, chính phủ một quốc gia vay mượn để tài trợ cho các hoạt động chi tiêu công. Các nguồn vay có thể đến từ trong nước, quốc tế hoặc từ các tổ chức tài chính toàn cầu.

Nợ công thường được sử dụng nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, an sinh xã hội và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, nếu không được quản lý tốt, sự gia tăng nợ công có thể gây ra rủi ro tài chính và tác động tiêu cực đến nền kinh tế quốc gia.

Nợ công thường được dùng để bù đắp thâm hụt ngân sách, đầu tư vào hạ tầng, an sinh xã hội và phát triển kinh tế

Cấu trúc nợ công của Việt Nam

Cấu trúc nợ công của Việt Nam gồm hai phần chính: nợ trong nước và nợ nước ngoài:

• Nợ trong nước: Là các khoản vay của chính phủ từ tổ chức tài chính, doanh nghiệp và cá nhân trong nước thông qua phát hành trái phiếu chính phủ, tín phiếu kho bạc. Nợ trong nước chiếm tỷ trọng lớn nhờ vào việc huy động hiệu quả từ các nguồn vốn nội địa.
• Nợ nước ngoài: Các khoản vay từ quốc gia khác, tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (World Bank), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hoặc qua việc phát hành trái phiếu quốc tế. Chúng được dùng để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên, quản lý nợ nước ngoài cần thận trọng để tránh gánh nặng trả nợ và phụ thuộc vào đối tác tài chính quốc tế.

Việt Nam đang nỗ lực kiểm soát nợ công trong giới hạn an toàn và tối ưu hóa việc sử dụng vốn vay để thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Nợ công Việt Nam trên đầu người hiện nay

Nợ công trên đầu người đo lường số tiền nợ công mỗi người dân phải gánh nếu chia đều tổng nợ cho dân số.

Tại Việt Nam, theo các báo cáo gần đây, nợ công trên đầu người có xu hướng gia tăng do nhu cầu vay để đầu tư hạ tầng và chương trình an sinh xã hội.

Theo số liệu từ Bộ Tài chính và tổ chức tài chính quốc tế, nợ công Việt Nam: Năm 2018 là 31,69 triệu đồng/người; năm 2019 là 33,62 triệu đồng/người; năm 2020 là 35,1 triệu đồng/người; năm 2021 là 36,71 triệu đồng/người.

Con số này phản ánh quy mô nợ mà chính phủ Việt Nam đang phải đối mặt, đồng thời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc quản lý nợ hiệu quả để tránh gánh nặng cho thế hệ tương lai. Kiểm soát nợ công và tăng trưởng kinh tế bền vững là yếu tố cốt lõi nhằm giảm áp lực nợ công trên đầu người trong các năm tới.

Xem thêm: Lãi Suất GP Bank Tháng 8/2025

Danh sách các chủ nợ của Việt Nam

Việt Nam huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau bao gồm quốc gia, tổ chức quốc tế và thị trường tài chính trong nước. Dưới đây là những “chủ nợ” quan trọng nhất:

• Ngân hàng Thế giới (World Bank): Tổ chức tài chính hàng đầu cung cấp khoản vay dài hạn với lãi suất ưu đãi cho Việt Nam, hỗ trợ nhiều dự án trong lĩnh vực hạ tầng, giáo dục và xóa đói giảm nghèo.
• Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF): Dù không phải là nguồn chính, nhưng IMF cung cấp các gói tài chính khi cần thiết nhằm hỗ trợ Việt Nam trong việc điều chỉnh tài chính và cải cách kinh tế.
• Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB): Là đối tác chiến lược giúp Việt Nam phát triển kinh tế, năng lượng và môi trường thông qua tài trợ tài chính.
• Nhật Bản: Là một trong những nhà tài trợ lớn nhất thông qua ODA, hỗ trợ thực hiện các dự án hạ tầng như đường cao tốc, cầu và hệ thống nước.
• Hàn Quốc: Cung cấp khoản vay ưu đãi qua Quỹ Hợp tác Phát triển Kinh tế (EDCF), tập trung vào các dự án công nghệ, giao thông và năng lượng.
• Trung Quốc: Đóng góp vào một phần nợ công của Việt Nam thông qua các khoản vay để phát triển hạ tầng và giao thông, dù mức độ thấp hơn Nhật Bản và Hàn Quốc.
• Các quốc gia châu Âu: Những nước như Đức, Pháp và các tổ chức tài chính châu Âu cũng là đối tác tài trợ thiết yếu, chủ yếu trong lĩnh vực năng lượng sạch và phát triển bền vững.
• Thị trường tài chính quốc tế: Việt Nam phát hành trái phiếu chính phủ trên thị trường quốc tế, chủ yếu bằng USD, thu hút các nhà đầu tư từ Mỹ, châu Âu và châu Á.
• Ngân hàng trong nước: Các tổ chức tài chính như Vietcombank, BIDV và Agribank là nguồn vay quan trọng thông qua việc mua trái phiếu chính phủ và hỗ trợ tài chính cho các dự án công.

Việt Nam vay vốn từ nhiều nguồn khác nhau

Nợ công của Việt Nam (theo % GDP) qua các năm

Dưới đây là tỷ lệ % GDP từ năm 2011 đến năm 2022 của Việt Nam:

Ảnh hưởng của nợ công đến kinh tế Việt Nam

Nợ công đóng vai trò thiết yếu trong việc phát triển hạ tầng cũng như duy trì các chương trình an sinh xã hội. Song, quản lý không hiệu quả có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế Việt Nam. Dưới đây là những ảnh hưởng cụ thể:

Tăng gánh nặng trả nợ

Khi nợ công tăng, gánh nặng trả nợ cũng nặng thêm, bao gồm cả vốn gốc lẫn lãi. Điều này có thể rút cạn nguồn tài chính cho các chi tiêu quan trọng khác như giáo dục, y tế và đầu tư phát triển.

Tác động đến uy tín quốc gia

Nợ công cao có thể làm suy giảm uy tín tín dụng của Việt Nam trên thị trường quốc tế, gây lo lắng cho nhà đầu tư về khả năng thanh toán nợ của quốc gia. Hậu quả có thể là lãi suất vay tăng, gây khó khăn trong việc huy động vốn cho các dự án kinh tế.

Nợ công cũng làm tăng gánh nặng trả nợ 

Áp lực lạm phát

Vay nợ từ nước ngoài hoặc trong nước để chi tiêu vượt mức có thể dẫn đến lạm phát. Khi lượng tiền tệ tăng mà không đồng hành với tăng trưởng kinh tế, giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng, giảm sức mua của người dân.

Giảm nguồn lực cho phát triển kinh tế

Một phần lớn ngân sách phải dành để thanh toán nợ công có thể làm giảm khả năng đầu tư vào các lĩnh vực kinh tế quan trọng, hạn chế tốc độ tăng trưởng, đặc biệt khi vốn không được sử dụng hiệu quả hoặc đầu tư vào dự án không mang lại giá trị lâu dài.

Phụ thuộc vào nguồn vốn nước ngoài

Vay nợ nhiều từ bên ngoài khiến Việt Nam phụ thuộc quá mức vào các tổ chức tài chính quốc tế hoặc quốc gia khác. Điều này có thể buộc chính phủ chấp nhận những điều kiện không có lợi, ảnh hưởng đến chính sách tài khóa và quyền tự chủ quốc gia.

Bạn nên đọc: Tỷ giá Rupee sang VNĐ hôm nay

Nguy cơ khủng hoảng nợ

Nếu không kiểm soát tốt nợ công, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ khủng hoảng, khi chi phí vay tăng quá cao dẫn đến việc không thể thanh toán, buộc phải tái cơ cấu nợ.

cơ cấu nợ hoặc tìm kiếm các khoản hỗ trợ tài chính từ các tổ chức quốc tế. Điều này không chỉ ảnh hưởng lớn đến uy tín quốc gia mà còn làm suy yếu khả năng phát triển kinh tế dài lâu.

Nợ công có thể mang lại nhiều lợi ích nếu được quản lý hiệu quả, giúp Việt Nam phát triển hạ tầng và cải thiện đời sống xã hội. Tuy nhiên, nếu nợ công tăng vọt và không được kiểm soát, nó sẽ tạo ra gánh nặng lớn cho ngân sách quốc gia.

Chính sách quản lý nợ công của chính phủ Việt Nam

Các chính sách của Chính phủ Việt Nam về nợ công nhằm đảm bảo ổn định tài chính quốc gia

Chính phủ Việt Nam nhận thức rõ tầm quan trọng của việc quản lý nợ công để đảm bảo sự ổn định tài chính quốc gia và phát triển kinh tế lâu dài. Chính phủ đã thực hiện các chính sách quản lý nợ công như sau:

Giới hạn an toàn nợ công

Chính phủ Việt Nam đặt ra các mức trần nợ công, đảm bảo nợ công luôn trong giới hạn an toàn. Theo quy định của Quốc hội, nợ công không vượt quá 60% GDP, nợ chính phủ không quá 50% GDP và nợ nước ngoài không vượt quá 45% GDP. Những giới hạn này giúp kiểm soát mức độ vay nợ và ngăn chặn nguy cơ khủng hoảng nợ.

Tăng cường hiệu quả sử dụng vốn vay

Chính phủ chủ trương sử dụng vốn vay hiệu quả, tập trung cho các dự án khả thi và mang lại lợi ích lâu dài cho nền kinh tế. Các khoản vay thường ưu tiên cho hạ tầng giao thông, năng lượng, và công nghệ, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Đồng thời, chính phủ kiểm soát chặt chẽ việc phân bổ vốn và giám sát tiến độ các dự án để tránh lãng phí.

Đa dạng hóa nguồn vay

Chính phủ Việt Nam áp dụng chính sách đa dạng hóa nguồn vay, bao gồm vay trong nước, từ các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và từ các quốc gia đối tác như Nhật Bản, Hàn Quốc. Việc này giúp giảm sự phụ thuộc vào một nguồn vốn duy nhất và giảm thiểu rủi ro tài chính.

Tăng cường vay trong nước

Một chiến lược quan trọng của Việt Nam là tăng cường huy động vốn trong nước qua phát hành trái phiếu chính phủ. Chính phủ hướng tới việc giảm tỷ lệ nợ nước ngoài và tăng tỷ trọng nợ trong nước để giảm rủi ro về biến động tỷ giá và các điều kiện vay vốn không có lợi từ bên ngoài.

Cải cách tài khóa

Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực cải cách hệ thống thuế và tăng cường thu ngân sách để giảm thâm hụt và kiểm soát nợ công. Các biện pháp cải cách bao gồm mở rộng cơ sở thuế, quản lý thuế chặt chẽ và chống thất thu ngân sách. Những cải cách này giúp giảm áp lực lên nợ công, đồng thời tăng khả năng trả nợ của chính phủ.

Kiểm soát nợ địa phương

Ngoài nợ quốc gia, chính phủ cũng kiểm soát chặt chẽ nợ ở cấp địa phương. Các tỉnh thành được yêu cầu hạn chế vay nợ và chỉ vay khi có kế hoạch trả nợ rõ ràng. Chính phủ ban hành quy định mức trần nợ địa phương và giám sát chặt chẽ quá trình vay tại địa phương để ngăn chặn tình trạng quá tải tài chính.

Minh bạch và giám sát nợ công

Chính phủ thực hiện chính sách cần thể hiện sự minh bạch trong việc công khai thông tin về nợ công, với việc công bố số liệu định kỳ để cộng đồng và các tổ chức có thể giám sát. Bên cạnh đó, các cơ quan nhà nước như Bộ Tài chính và Kiểm toán Nhà nước chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý nợ công để đảm bảo tuân thủ pháp luật.

Dự đoán xu hướng nợ công của Việt Nam

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, những dự báo về nợ công của Việt Nam thời gian tới thể hiện cả thách thức và cơ hội. Dù chính phủ đã thực hiện những biện pháp quản lý nghiêm ngặt, nhưng nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong các lĩnh vực hạ tầng, giáo dục và y tế, vẫn khiến Việt Nam cần gia tăng vay nợ.

Xu hướng gia tăng nợ công

Theo dự đoán, nợ công của Việt Nam có khả năng tiếp tục tăng trong trung hạn do nhu cầu đầu tư lớn vào các dự án hạ tầng giao thông quan trọng như cao tốc Bắc-Nam, cảng biển và sân bay. Ngoài ra, nguồn vốn cũng cần thiết để phát triển năng lượng sạch và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Biện pháp quản lý đảm bảo ổn định nợ

Chính phủ đã xác định các biện pháp quản lý chặt hơn nhằm duy trì nợ công trong giới hạn an toàn. Việc ưu tiên phát hành trái phiếu chính phủ trong nước hơn so với vay nợ nước ngoài sẽ giúp giảm bớt rủi ro về tỷ giá và lãi suất biến động, đồng thời huy động được nguồn lực từ thị trường tài chính nội địa.

Kinh tế phục hồi có thể làm chậm tăng trưởng nợ

Nếu kinh tế Việt Nam phục hồi nhanh sau đại dịch và biến động toàn cầu, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ có thể giảm áp lực nợ công. Một nền kinh tế tăng trưởng sẽ cải thiện thu ngân sách, giảm thâm hụt và nhu cầu vay mượn. Chính phủ cũng nỗ lực cải cách tài chính công để tăng hiệu quả thu thuế và chi tiêu.

Rủi ro từ lãi suất và thị trường quốc tế

Dù đã thực hiện các chính sách quản lý chặt chẽ, Việt Nam vẫn phải đối mặt với rủi ro từ thị trường quốc tế, đặc biệt là lãi suất và tỷ giá. Nếu lãi suất toàn cầu tăng nhanh, áp lực trả nợ nước ngoài của Việt Nam sẽ gia tăng, nhất là các khoản vay bằng đồng USD hay ngoại tệ khác.

Nợ công có thể giảm nếu sử dụng vốn hiệu quả

Một yếu tố quan trọng giúp giảm nợ công là việc sử dụng hiệu quả các khoản vay. Nếu các dự án hạ tầng lớn triển khai đúng tiến độ và mang lại hiệu quả như kỳ vọng, nguồn thu từ những dự án này có thể giảm gánh nặng trả nợ cho chính phủ. Chính phủ cũng đang tăng cường giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay để tối ưu hóa nguồn tài chính.

Chính sách quản lý nợ bền vững kết hợp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế sẽ là yếu tố then chốt trong việc ổn định nợ công của Việt Nam. Bài viết từ Chuyên Tài Chính hy vọng mang đến góc nhìn tổng quan về tình hình nợ công hiện tại của nước ta.