Trái phiếu chính phủ là một công cụ đầu tư phổ biến, thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Đây được xem là một kênh đầu tư an toàn, mang đến nguồn thu nhập ổn định hàng năm thông qua lãi suất.
Các nhà đầu tư tài chính thường đặc biệt quan tâm đến trái phiếu chính phủ, đặc biệt trong thời kỳ kinh tế biến động. CHUYÊN TÀI CHÍNH cung cấp thông tin chi tiết về đặc điểm và phương thức đầu tư vào trái phiếu chính phủ.
I. Trái phiếu chính phủ là gì?
Trái phiếu Chính phủ, theo khoản 1 Điều 2 Nghị định 01/2011/NĐ-CP, là loại hình trái phiếu do Bộ Tài chính phát hành nhằm huy động vốn cho ngân sách Nhà nước hoặc cho các dự án đầu tư của Nhà nước.
Mệnh giá trái phiếu Chính phủ được quy định tại Nghị định 95/2018/NĐ-CP là 100.000 VND hoặc bội số của số tiền này.
Về bản chất, trái phiếu Chính phủ là giấy tờ/chứng chỉ/bút toán xác nhận nghĩa vụ Nhà nước phải hoàn trả nợ cho người nắm giữ.
Trái phiếu chính phủ ban đầu xuất hiện dưới dạng chứng chỉ và sau đó có thêm hình thức bút toán ghi sổ.
Trái phiếu chính phủ, phát hành nhằm mục đích tín dụng nhà nước (nhà nước vay vốn), chính vì vậy nó xác nhận nghĩa vụ trả nợ của Nhà nước và quyền lợi của người sở hữu, tạo nên sự an toàn và đáng tin cậy cho nhà đầu tư.
Trái phiếu chính phủ là một trong những kênh đầu tư an toàn
II. Các loại trái phiếu chính phủ
Trái phiếu Chính phủ có 3 loại chủ yếu:
Tín phiếu kho bạc: Trái phiếu này có kỳ hạn từ 13 tuần đến 52 tuần. Bộ Tài chính có thể điều chỉnh kỳ hạn khác tùy nhu cầu vốn và tình hình thị trường, nhưng không quá 52 tuần.
Trái phiếu kho bạc: Loại này có kỳ hạn từ 01 năm trở lên. Đơn vị thanh toán và phát hành có thể được thực hiện bằng VNĐ hoặc ngoại tệ tự do chuyển đổi.
Công trái xây dựng Tổ quốc: Có thời hạn từ 01 năm trở lên, dùng để huy động vốn cho các công trình quan trọng quốc gia và những công trình thiết yếu khác phục vụ đời sống và sản xuất.
Các loại trái phiếu chính phủ phổ biến trên thị trường
III. Đặc điểm của trái phiếu chính phủ
Trái phiếu chính phủ có hai đặc điểm nổi bật khiến nó trở thành một trong những sản phẩm tài chính an toàn nhất trên thị trường.
1. Chủ thể phát hành
Chủ thể phát hành trái phiếu chính phủ là Bộ Tài chính. Bộ Tài chính ủy quyền cho Kho bạc nhà nước để phát hành trái phiếu dưới hình thức đấu thầu, tuân theo quy định pháp luật.
Chủ thể phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh là các doanh nghiệp, ngân hàng nhà nước, tổ chức tài chính và tín dụng nằm trong diện được bảo lãnh.
Trái phiếu chính phủ được coi là loại hình đầu tư an toàn nhất trên thị trường chứng khoán.
2. Đối tượng nào có thể mua trái phiếu chính phủ?
Mọi tổ chức và cá nhân trong nước hoặc quốc tế đều có thể mua, với điều kiện các tổ chức sử dụng quỹ không phải từ Ngân sách Nhà nước.
Người Việt Nam cư trú trong nước hoặc làm việc ở nước ngoài và người nước ngoài sống và làm việc tại Việt Nam.
Các doanh nghiệp Việt Nam thuộc mọi ngành nghề. Bao gồm các công ty bảo hiểm, tài chính, tổ chức thương mại, ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư, và các tổ chức khác.
Những công ty hoặc tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam.
3. Ưu và nhược điểm của trái phiếu chính phủ
Trái phiếu chính phủ có ba ưu điểm nổi bật:
– Độ tin cậy cao: Ưu điểm nổi bật nhất là độ tín nhiệm, do được nhà nước phát hành.
– Thông tin minh bạch: Thông tin về trái phiếu Chính phủ luôn được cập nhật liên tục trên cổng thông tin của sở giao dịch chứng khoán.
– Chọn lọc nhà đầu tư cẩn thận: Khác với nhiều loại trái phiếu khác, trái phiếu chính phủ chỉ dành cho những nhà đầu tư đủ tiêu chuẩn.
Lợi ích của đầu tư trái phiếu chính phủ
Tuy nhiên, trái phiếu chính phủ cũng có hai nhược điểm
– Lãi suất thấp: Mức lãi so với trái phiếu doanh nghiệp và các sản phẩm tài chính khác thường thấp, không đáp ứng kỳ vọng lợi nhuận cao của nhà đầu tư.
– Quy trình đầu tư phức tạp: Đầu tư vào trái phiếu chính phủ đòi hỏi trải qua các quy định của pháp luật.
Có thể thấy, điểm mạnh chính là tính an toàn và đáng tin cậy, trong khi điểm yếu nằm ở lãi suất thấp và quy trình đầu tư phức tạp. Chuyên Tài Chính khuyến nghị đầu tư vào trái phiếu chính phủ cho những ai ưu tiên an toàn, và nếu muốn lợi nhuận cao hơn, có thể chuyển sang trái phiếu doanh nghiệp.
IV. Phương thức mua và lãi suất trái phiếu chính phủ
Nhà đầu tư có thể mua trái phiếu Chính phủ qua môi giới, tổ chức bảo lãnh, quỹ, nhà đầu tư khác bán lại hoặc mua trực tiếp từ tổ chức phát hành.
Tại Việt Nam, đầu tư vào trái phiếu Chính phủ thông qua chứng chỉ quỹ là phổ biến, mua thông qua đại lý ủy quyền, với lượng trái phiếu giới hạn cho mỗi tài khoản.của mỗi ngành).
Nhà đầu tư có thể lựa chọn một trong hai cách sau để mua trái phiếu chính phủ đơn giản:
1. Thực hiện giao dịch thỏa thuận tại Sở giao dịch chứng khoán cho các giao dịch trên hệ thống.
2. Các cách thức giao dịch thỏa thuận:
– Giao dịch thỏa thuận điện tử: Loại hình này giúp thực hiện ngay lập tức khi có người chọn mà không cần xác minh lại, với cam kết chắc chắn.
– Giao dịch thỏa thuận thông thường: Phương thức này cho phép các bên tự thỏa thuận qua gửi tin nhắn trên hệ thống hoặc liên hệ ngoài hệ thống về các điều kiện giao dịch, sau đó báo cáo kết quả vào hệ thống để xác lập thỏa thuận giao dịch.
Phiên bản nhanh chóng và an toàn khi mua trái phiếu chính phủ
V. Lãi suất khi đầu tư trái phiếu chính phủ
Lãi suất trái phiếu có thể cố định, thả nổi, hoặc chiết khấu, tùy thuộc thông báo từ Kho bạc Nhà nước. Tỷ lệ lãi suất phải nằm trong khung do Bộ Tài chính quy định.
Công thức dành cho trái phiếu có kỳ hạn trả lãi đầu đầu tiên ngắn hơn:
Số tiền lãi thanh toán cho kỳ đầu tiên = (Mệnh giá trái phiếu x lãi suất danh nghĩa (%/năm) x số ngày thực tế trong kỳ đầu tiên)/( số kỳ hạn trả lãi trong 1 năm x số ngày giả định trong kỳ trả lãi).
Công thức cho tiền lãi của trái phiếu trong các kỳ sau:
Tiền lãi từ trái phiếu trong các kỳ sau = (Mệnh giá trái phiếu x lãi suất danh nghĩa)/ số kỳ hạn thanh toán lãi trong 1 năm.
Nhà đầu tư có thể tham khảo thêm lãi suất trái phiếu Chính phủ trên trang điện tử của Sở Giao dịch chứng khoán. Khi mua trái phiếu, thông tin lãi suất sẽ được ghi rõ trên trái phiếu mà nhà đầu tư sở hữu.
VI. Điều kiện và điều khoản trái phiếu Chính phủ
Điều 14 Nghị định 95/2018/NĐ-CP quy định về điều kiện và điều khoản của trái phiếu Chính phủ như sau:
Về kỳ hạn:
Kỳ hạn chuẩn của trái phiếu Chính phủ là 3, 5, 7, 10, 15, 20, 30, hoặc 50 năm. Các kỳ hạn khác có thể được Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định theo từng giai đoạn.
Về đơn vị tiền tệ:
Là Việt Nam đồng. Nếu phát hành bằng ngoại tệ, thì thanh toán sẽ bằng ngoại tệ có thể chuyển đổi theo quy định của trái phiếu ngoại tệ.
Về hình thức:
Tùy thuộc vào phương thức phát hành, trái phiếu Chính phủ có thể tồn tại dưới dạng chứng chỉ, bút toán ghi sổ, dữ liệu điện tử hoặc quyết định cụ thể bởi chủ thể tổ chức phát hành.
Về phương thức thanh toán (gốc + lãi):
Tiền lãi có thể được thanh toán định kỳ 6 tháng/lần hoặc 12 tháng/lần, hoặc thanh toán một lần duy nhất vào ngày đáo hạn, tùy theo thông báo cụ thể từ chủ thể phát hành.
Với khoản đầu tư ban đầu tương ứng, sẽ thực hiện thanh toán một lần duy nhất khi đến hạn hoặc có thể sớm hơn tùy theo quyết định của đơn vị phát hành.
Những quy định quan trọng về trái phiếu chính phủ mà nhà đầu tư cần biết
VII. Các phương pháp phát hành trái phiếu chính phủ
Cách thức phát hành trái phiếu Chính phủ được nêu tại Khoản 7 Điều 14 trong Nghị định 95/2018/NĐ-CP, bao gồm các phương pháp: đấu thầu phát hành, bảo lãnh phát hành và phát hành riêng lẻ.
Đối với phương thức đấu thầu:
Theo Điều 15 của Nghị định 95/2018/NĐ-CP, thông qua tổ chức đấu thầu lãi suất để bán trái phiếu cho người mua.
Các đối tượng tham gia gồm: nhà lập thị trường, các tổ chức hoặc cá nhân có nhu cầu mua, các quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ hưu trí, và quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách.
Hình thức thực hiện: Đấu thầu cạnh tranh lãi suất hoặc kết hợp đấu thầu cạnh tranh và không cạnh tranh lãi suất.
Tổ chức: Chủ thể phát hành trực tiếp hoặc qua sở giao dịch chứng khoán.
Đối với phương thức bảo lãnh:
Quy định tại Điều 16 trong Nghị định 95/2018/NĐ-CP, phương thức này thông qua tổ hợp bảo lãnh phát hành để bán trái phiếu Chính phủ.
Các tổ chức bảo lãnh phát hành có thể là:
- Tổ chức bảo lãnh chính và/hoặc tổ chức đồng bảo lãnh chính;
- Tổ chức bảo lãnh phát hành và/hoặc tổ chức đồng bảo lãnh phát hành.
Những tổ chức này phải có kinh nghiệm, cung cấp dịch vụ bảo lãnh theo pháp luật và có kế hoạch bảo lãnh khả thi đáp ứng yêu cầu của chủ thể phát hành.
Quy trình:
- Chọn tổ chức bảo lãnh với thông tin từ Kho bạc Nhà nước: khối lượng trái phiếu, kỳ hạn, lãi suất dự kiến và thời gian phát hành.
- Đơn vị bảo lãnh trúng thầu tổng hợp nhu cầu mua từ các nhà đầu tư theo thông tin từ Kho bạc Nhà nước.
- Kho bạc đàm phán với đơn vị bảo lãnh về khối lượng, điều kiện, điều khoản và chi phí bảo lãnh.
- Ký hợp đồng bảo lãnh.
- Phát hành trái phiếu Chính phủ, đơn vị bảo lãnh mua hết phần phân phối không được tiêu thụ.
Đối với phương thức phát hành riêng lẻ:
Quy định tại Điều 17 trong Nghị định 95/2018/NĐ-CP, phương thức này bán trực tiếp cho những đối tượng có nhu cầu.
Kho bạc Nhà nước tạo báo cáo chi tiết gửi Bộ Tài chính gồm: đối tượng mua, khối lượng, kỳ hạn, lãi suất và thời gian dự kiến phát hành. Khi được Bộ Tài chính đồng ý, sẽ bán trực tiếp cho các nhà đầu tư.
VIII. Đầu tư trái phiếu Chính phủ có rủi ro không?
Đầu tư trái phiếu thường được xem là an toàn, do Chính phủ có khả năng in tiền hoặc tăng thuế, đảm bảo khả năng trả nợ khi đáo hạn. Ngoài ra, có nhiều lợi ích đáng chú ý như sau:
Những rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu chính phủ
– Trái chủ của trái phiếu Chính phủ luôn được đảm bảo nhận đủ tiền gốc và lãi đúng hạn. Vì thế, trái phiếu Chính phủ được xem là ít rủi ro.
– Trái phiếu Chính phủ có thể chuyển nhượng, tặng, thừa kế hoặc dùng để thế chấp, miễn là tuân thủ theo quy định pháp luật.
– Các tổ chức coi mua trái phiếu Chính phủ là một biện pháp phòng ngừa rủi ro, đồng thời giúp họ đa dạng hóa danh mục đầu tư.
– Khi ngân hàng có nguy cơ phá sản hoặc lãi suất tiết kiệm giảm, việc mua trái phiếu trở nên rất có lợi.
So với các hình thức đầu tư khác trên thị trường chứng khoán, trái phiếu Chính phủ là mô hình đầu tư ổn định và an toàn cho những ai không thích rủi ro nhưng vẫn muốn có thu nhập cố định từ lãi. Nó cũng dễ dàng được trao đổi, mua bán với nhà đầu tư khác. Hy vọng thông tin từ Chuyên Tài Chính về trái phiếu chính phủ sẽ mang lại cho bạn một kênh đầu tư hiệu quả hơn. Chúc bạn thành công!
Đừng bỏ lỡ những bí quyết quan trọng về việc bảo vệ tài chính của bạn, hãy Bảo Hiểm để tìm hiểu thêm ngay bây giờ và đảm bảo sự an toàn cho tương lai của bạn.
