Vỡ nợ là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực không chỉ đến cá nhân mà còn cả doanh nghiệp và nền kinh tế chung. Do đó, việc hiểu rõ nguyên nhân cũng như tìm cách ngăn ngừa và khắc phục tình trạng này là vô cùng cần thiết. Cùng tìm hiểu với chuyentaichinh nguyên nhân và giải pháp đối với tình huống này nhé.
1. Vỡ nợ là gì?
Vỡ nợ (Bankruptcy) là thuật ngữ chỉ trạng thái khi một cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức không thể thanh toán các khoản nợ đã đến hạn, mất toàn bộ khả năng chi trả.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) định nghĩa vỡ nợ là việc không thực hiện hoặc vi phạm cam kết tín dụng.
Vỡ nợ được hiểu là người vay hoàn toàn mất khả năng thanh toán
Cá nhân, doanh nghiệp và thậm chí là quốc gia đều có thể đối mặt với vỡ nợ nếu không tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ trả nợ. Khi đối mặt với vỡ nợ, họ có thể gặp những hệ lụy như mất khả năng tiếp cận tín dụng, không chi trả được các khoản phí thiết yếu, buộc phải bán tài sản để trả nợ hoặc thậm chí phá sản.
Ví dụ: Cá nhân vỡ nợ sẽ không thể vay ngân hàng, mua trả góp, hay mở thẻ tín dụng. Doanh nghiệp vỡ nợ không thể thanh toán vay ngân hàng, chi trả cho nhà cung cấp, hay trả lương nhân viên…
Một quốc gia lâm vào vỡ nợ ảnh hưởng tiêu cực tới cả nền kinh tế. Khi cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức vỡ nợ, họ không thể đầu tư, tạo việc làm và đóng thuế. Điều này có thể kéo theo suy thoái kinh tế.
Ví dụ: Chính phủ rơi vào vỡ nợ khi không trả được nợ công.
2. Đặc điểm của vỡ nợ
Nguy cơ vỡ nợ có thể xảy ra với bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, do đó, các chủ nợ luôn cần thiết lập tiêu chuẩn trước khi cho vay để đề phòng tình huống này.
Những dấu hiệu nhận biết vỡ nợ bao gồm:
– Không thanh toán các khoản nợ đến hạn: Đây là dấu hiệu cơ bản của vỡ nợ. Một cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức được coi là vỡ nợ khi không thể chi trả các khoản nợ đến hạn, bao gồm cả lãi suất và gốc.
Vỡ nợ gây ra hậu quả tiêu cực lâu dài
– Mất khả năng thanh toán hoàn toàn: Vỡ nợ không chỉ đơn giản là bỏ lỡ một khoản thanh toán. Nó xảy ra khi một cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức không có khả năng chi trả các khoản nợ đến hạn, dù họ có mong muốn.
– Hậu quả tiêu cực: Vỡ nợ có ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân, doanh nghiệp và nền kinh tế. Đối với cá nhân, vỡ nợ dẫn đến mất khả năng vay vốn, không thể chi trả chi phí hàng ngày và có thể dẫn đến phá sản. Đối với doanh nghiệp, hậu quả có thể là phá sản, mất việc làm và kinh tế suy thoái.
3. Những nguyên nhân dẫn tới vỡ nợ
Lý do dẫn đến vỡ nợ cá nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng vỡ nợ cá nhân, bao gồm:
– Thu nhập suy giảm: Khi thu nhập giảm mạnh (mất việc, đổi công việc…) hoặc kéo dài trong thời gian dài, một cá nhân có thể không còn khả năng thanh toán các khoản nợ hiện có.
Một người có thể gặp khó khăn về tài chính nếu không quản lý chi tiêu một cách khôn ngoan
– Gia tăng chi phí: Khi chi tiêu tăng vọt mà thu nhập lại không đổi, tình trạng vỡ nợ rất dễ xảy ra. Hiện nay, lạm phát cao cũng là lý do khiến nhiều người rơi vào tình cảnh tài chính bấp bênh.
– Quản lý tài chính kém: Việc không quản lý chặt chẽ tài chính, như chi tiêu quá đà hay vay mượn quá nhiều, có thể dẫn đến nợ nần chồng chất. Việc mở nhiều thẻ tín dụng mà không tính toán kỹ khả năng tài chính có thể đưa người dùng vào rủi ro vỡ nợ.
– Sự cố bất ngờ: Những yếu tố không thể dự đoán như bệnh tật, tai nạn, thất nghiệp, dịch bệnh hay thiên tai có thể đẩy người ta vào tình trạng tài chính khủng hoảng.
Nguyên nhân khiến doanh nghiệp lao đao về tài chính
Đối với các doanh nghiệp, vỡ nợ có thể là hậu quả của sai sót quản lý hoặc những tình thế bất khả kháng. Một số nguyên nhân chính gồm:
– Kinh doanh thua lỗ: Khi hiệu quả kinh doanh sa sút, doanh thu giảm mạnh sẽ khiến doanh nghiệp không đủ khả năng thanh toán cho nhà cung cấp, trả lương nhân viên và các khoản nợ đáo hạn.
– Không thu hồi được nợ: Việc không thể thu hồi công nợ từ khách hàng hoặc nhà cung cấp có thể gây thâm hụt tài chính nghiêm trọng dẫn đến nguy cơ vỡ nợ.
Kinh doanh thất bát và công nợ không đòi được có thể khiến công ty gặp khó khăn tài chính
– Chi phí đội lên quá cao: Giá cả nguyên liệu, chi phí sản xuất và quản lý có thể tăng do lạm phát hoặc các yếu tố khác, khiến doanh nghiệp khó duy trì lợi nhuận và có thể đối mặt với nguy cơ vỡ nợ.
– Quản lý sai lầm: Những quyết định đầu tư thiếu hiệu quả hay không kiểm soát chi phí có thể đưa doanh nghiệp vào tình trạng thua lỗ và dẫn đến vỡ nợ.
– Biến động thị trường: Sự tham gia của đối thủ mới hay thay đổi nhu cầu của khách hàng có thể làm doanh nghiệp gặp khó khăn, dẫn tới thua lỗ và có thể vỡ nợ.
– Sự kiện không lường trước: Những tình huống như thiên tai hay khủng hoảng kinh tế có thể dẫn đến các khoản chi bất ngờ, gây ra áp lực tài chính lớn cho doanh nghiệp.
Lý do mà Chính phủ gặp phải vấn đề vỡ nợ
Do chi tiêu tăng cao: Khi nhu cầu chi tiêu của Chính phủ vượt quá khả năng thu từ thuế, dẫn đến việc phải vay mượn từ nước ngoài. Nếu không thể thanh toán nợ đúng hạn, vỡ nợ quốc gia có thể xảy ra.
Do chiến tranh: Chi phí chiến tranh thường rất lớn, buộc Chính phủ phải vay mượn quốc tế. Nếu không thể hoàn trả, điều này có thể thúc đẩy tình trạng vỡ nợ.
Suy thoái kinh tế và lạm phát cao là những yếu tố chính dẫn đến nguy cơ vỡ nợ của một quốc gia
Do nền kinh tế suy thoái: Sự lao dốc kinh tế dẫn đến việc thu ngân sách Chính phủ bị suy giảm, kéo dài có thể gây vỡ nợ. Vào năm 2015, Hy Lạp đối mặt với tình cảnh này do suy thoái kinh tế, chi tiêu Chính phủ vượt quá mức và tỷ lệ nợ công tăng cao. Năm 2001, Argentina cũng rơi vào tình trạng tương tự bởi lạm phát, suy thoái và gánh nặng nợ công.
4. Cách thức khắc phục tình trạng vỡ nợ
Quan hệ vay tài sản chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn, vì vậy pháp luật đã ban hành nhiều quy định để đảm bảo các bên thực hiện đúng trách nhiệm và ngăn ngừa vỡ nợ.
Trong trường hợp vay có tài sản đảm bảo, chủ nợ được quyền xử lý tài sản thế chấp hoặc cầm cố để thu hồi nợ.
Nếu khoản vay không có tài sản đảm bảo, chủ nợ gần như khó có cơ hội lấy lại tài sản, có thể kiện tại tòa án để giải quyết theo quy trình tố tụng dân sự. Tòa án sẽ xác định nghĩa vụ trả nợ cụ thể, hai bên có thể thương thảo về phương thức thanh toán dựa trên phán quyết hoặc yêu cầu cơ quan thi hành án can thiệp.
Đối với doanh nghiệp không có tài sản đảm bảo và vỡ nợ, họ thường nộp đơn xin bảo hộ phá sản, thương thảo với chủ nợ về việc cơ cấu lại nợ (kéo dài kỳ hạn, giảm lãi suất, đổi nợ thành vốn góp hoặc tài sản công ty…)
Vỡ nợ quốc gia là tình huống cực kỳ nghiêm trọng và phức tạp để khắc phục. Khi đó, cả Chính phủ và người dân phải thực hiện chính sách tiết kiệm khắt khe, vất vả trả nợ, thậm chí chịu sự điều hành từ nước chủ nợ. Quốc gia có thể phải hạ giá trị nội tệ để hàng hóa xuất khẩu trở nên cạnh tranh hơn, hỗ trợ ngành sản xuất trong nước.
Chẳng hạn, sau khi Hy Lạp rơi vào tình trạng vỡ nợ, họ áp dụng chính sách tiết kiệm và nhận được khoản vay cứu trợ 86 tỷ Euro trong vòng ba năm từ nhóm chủ nợ, kèm nhiều điều khoản cải tổ và siết chặt chi tiêu.
5. Chiến lược đầu tư để tránh vỡ nợ
Cả nhà đầu tư mới lẫn kỳ cựu đều có thể đối diện với nguy cơ vỡ nợ do nhiều nguyên nhân. Vì thế, việc dự báo rủi ro để phòng ngừa và lập kế hoạch ứng phó là rất cần thiết nhằm giảm thiểu thiệt hại khi gặp khó khăn.
Lập kế hoạch đầu tư ứng phó nhiều tình huống
Trước khi bắt đầu đầu tư, hãy lập kế hoạch chi tiết với mục tiêu, thời gian và khả năng chấp nhận rủi ro rõ ràng. Điều này giúp bạn đưa ra các quyết định hợp lý và tránh đầu tư quá nhiều vào các lĩnh vực rủi ro cao.
Ở từng thời điểm, nhà đầu tư cần nghiên cứu thị trường để điều chỉnh tỷ lệ tài sản sao cho phù hợp.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Đa dạng hóa danh mục giúp giảm thiểu rủi ro. Đầu tư vào nhiều loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, tiền mặt và bất động sản là cần thiết.
Ngay trong một loại tài sản, hãy chia nhỏ nhiều hạng mục. Ví dụ, với cổ phiếu bạn nên chia thành đầu tư dài hạn, trung hạn và ngắn hạn, xen kẽ giữa cổ phiếu bluechip và cổ phiếu tiềm năng.
Quản lý rủi ro
Thường xuyên theo dõi danh mục đầu tư của mình và điều chỉnh khi cần thiết giúp hạn chế rủi ro. Hãy chuẩn bị kế hoạch dự phòng khi thị trường chứng khoán biến động không ngờ.
Cần dự đoán rủi ro và lên kế hoạch đầu tư với nhiều…tình huống
Tránh lạm dụng đòn bẩy quá mức trong đầu tư
Chỉ nên sử dụng khoản tiền bạn có thể tiết kiệm: Đừng đầu tư với khoản tiền cần thiết cho chi phí sinh hoạt hàng ngày hoặc cần để trả nợ.
Không nên vay tiền để đầu tư: Mượn tiền để đầu tư là một quyết định mạo hiểm, bạn có thể đối mặt với nguy cơ vỡ nợ nếu khoản đầu tư không có lãi.
Hãy đầu tư vào lĩnh vực bạn hiểu rõ
Tránh đầu tư vào những gì bạn không nắm rõ: Trước khi bỏ tiền vào một khoản đầu tư, hãy dành thời gian để tìm hiểu về nó nhằm nắm bắt rủi ro và lợi nhuận tiềm năng.
Cảnh giác với lời hứa lợi nhuận cao
Đầu tư lợi nhuận cao thường đi đôi với rủi ro lớn. Hãy cẩn thận với những hứa hẹn về lợi nhuận cao, vì chúng có thể là dấu hiệu của lừa đảo.
Không có khoản đầu tư nào hoàn toàn an toàn, nhưng với những chia sẻ từ Chuyên Tài Chính, hy vọng bạn có thể giảm thiểu rủi ro vỡ nợ và mất tiền trong đầu tư. Hãy theo dõi Chuyên Tài Chính để cập nhật tình hình thị trường và nhận định từ các chuyên gia đầu tư nhé!
Đừng bỏ lỡ cơ hội nâng cao kiến thức và ghé thăm Chứng Khoán để tìm hiểu thêm về các xu hướng và cơ hội đầu tư mới nhất!
