LIBOR từng là một chỉ số then chốt trong thị trường tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, hiện chỉ số này đã bị loại bỏ và thay thế bởi các chỉ số khác do vướng vào bê bối thao túng lãi suất. Trong bài viết hôm nay, chuyên tài chính sẽ giới thiệu chi tiết về nguyên nhân và tác động khi LIBOR ngừng hoạt động, mời quý độc giả cùng theo dõi.
Lãi suất LIBOR là gì?
LIBOR (London Interbank Offered Rate) biểu thị lãi suất liên ngân hàng tại London. Đây là mức lãi suất trung bình mà các ngân hàng lớn trên thế giới áp dụng khi cho nhau vay ngắn hạn. Từng là một chỉ số lãi suất tham chiếu quan trọng, LIBOR được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch tài chính, từ các khoản vay tiêu dùng đến các sản phẩm phái sinh.
LIBOR từng được coi là lãi suất chuẩn để tham chiếu
Trước đây, LIBOR được tính toán và công bố hàng ngày bởi sàn giao dịch liên lục địa (Intercontinental Exchange – ICE), và là tiêu chuẩn tham chiếu toàn cầu, với năm loại tiền tệ chính bao gồm:
- USD (đồng đô la Mỹ)
- EUR (đồng Euro)
- GBP (đồng Bảng Anh)
- JPY (đồng Yên Nhật)
- CHF (đồng Franc Thụy Sĩ)
LIBOR có 7 kỳ hạn đa dạng như: Qua đêm, 1 tuần, 1 tháng, 2 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 1 năm.
Tổng cộng có 35 lãi suất LIBOR, phổ biến nhất là lãi suất 3 tháng bằng USD, thường được biết đến với tên lãi suất LIBOR hiện tại.
LIBOR còn là cơ sở cho các khoản vay tiêu dùng toàn cầu, từ vay mua ô tô tới lãi suất thẻ tín dụng.
Cách xác định lãi suất LIBOR
Dữ liệu được thu thập từ các ngân hàng hàng đầu thế giới, dựa trên mức lãi suất họ sẵn sàng áp dụng.
Kỳ hạn LIBOR thông dụng bao gồm: Qua đêm, 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng.
Vai trò tham chiếu của LIBOR đối với thị trường tài chính
Dù là lãi suất cho vay liên ngân hàng London, LIBOR vẫn có tầm ảnh hưởng lớn trên thị trường tài chính quốc tế, là chuẩn mực cho: Các khoản vay, trái phiếu, hợp đồng tương lai, sản phẩm phái sinh.
Ngân hàng, tổ chức tài chính và công ty tín dụng toàn cầu đều dựa vào LIBOR để xác định lãi suất. Do đó, sự ổn định của LIBOR là yếu tố quan trọng với thị trường tài chính toàn cầu.
Có nhiều loại LIBOR chia theo ngoại tệ và kỳ hạn
Biến động của LIBOR có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí vay vốn của các doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến đầu tư, tiêu dùng và toàn bộ nền kinh tế chung. Đối với cá nhân, LIBOR tác động thông qua các khoản vay ngắn hạn, dài hạn, vay tiêu dùng, thẻ tín dụng, gây ảnh hưởng đến chi tiêu cũng như hoạt động đầu tư cá nhân.
LIBOR cũng gây ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối vì liên quan đến năm đồng tiền chính là USD, GBP, EUR, JPY và CHF. Lãi suất cho vay liên ngân hàng London có vai trò quan trọng đối với tỷ giá EUR hoặc USD, vốn được kiểm soát bởi các ngân hàng nước ngoài và dễ dàng bị tác động bởi mọi thay đổi về lãi suất từ FED (Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ). Các công bố về điều chỉnh lãi suất của FED sẽ có tác động trực tiếp đến LIBOR.
Lý do ngừng sử dụng LIBOR làm lãi suất chuẩn
Vào đầu thập kỷ 1980, các tổ chức tài chính tại London ngày càng nhận thấy nhu cầu về một tiêu chuẩn lãi suất cho vay để định giá các sản phẩm tài chính như hoán đổi lãi suất và quyền chọn. Từ năm 1984, dưới sự dẫn dắt của Hiệp hội Ngân hàng Anh (BBA), những bước quan trọng được thực hiện, dẫn đến việc lần đầu tiên công bố lãi suất LIBOR (bbalibor) vào năm 1986.
Ban đầu, năm 1986, LIBOR được công bố cho ba loại tiền tệ: đô la Mỹ, bảng Anh và yên Nhật. Về sau, số lượng tiền tệ trong LIBOR đã mở rộng lên tới 16 loại, một phần trong đó đã được hợp nhất vào đồng euro năm 2000.
Mặc dù LIBOR đã tồn tại trong một thời gian dài, nhưng theo thời gian, nó đã bị liên đới với nhiều bê bối và khủng hoảng. Vụ bê bối thao túng LIBOR phát hiện năm 2012 liên quan đến các hoạt động gian lận nhằm thao túng lãi suất để kiếm lợi nhuận, dẫn đến hơn 12 ngân hàng bị xử phạt với tổng số tiền lên tới 10 tỷ USD.
Vụ bê bối thao túng dẫn đến việc loại bỏ LIBOR
Kết quả là sự mất niềm tin vào LIBOR khiến quyết định ngừng sử dụng nó được đưa ra.
Việc loại bỏ dần LIBOR đã được thực hiện. Toàn bộ các lãi suất LIBOR cho các loại tiền được công bố đã kết thúc, và mức lãi suất LIBOR USD cuối cùng sẽ được công bố vào ngày 30 tháng 9 năm 2024.
Ngày 5 tháng 3 năm 2021, Cơ quan Kiểm soát Tài chính Anh (FCA) thông báo rằng LIBOR sẽ ngừng được sử dụng làm lãi suất tham chiếu cho các khoản vay quốc tế và sản phẩm phái sinh, theo kế hoạch từ nay đến ngày 30 tháng 6 năm 2023.
Nguyên nhân chính là do LIBOR bị đánh giá là thiếu minh bạch vì các ngân hàng lớn trên thế giới có thể dễ dàng thao túng nó. Do sự giảm giao dịch cơ sở và đánh giá chuyên gia, mức lãi suất này không còn phản ánh chính xác tình hình thị trường thực tế, vì vậy không còn hiệu quả làm chỉ số chi phí vay giữa các ngân hàng.
Các ngân hàng như Vietcombank, BIDV, VPBank ở Việt Nam cũng đã thông báo sẽ thay thế LIBOR bằng các chỉ số khác.
Những chỉ số nào sẽ thay thế khi LIBOR kết thúc?
Các quốc gia đã và đang áp dụng những chỉ số mới thay cho LIBOR, được dựa trên các giao dịch thực tiễn trên thị trường, như:
Thay LIBOR cho USD bằng SOFR
SOFR (Secured Overnight Financing Rate – Lãi suất tài trợ qua đêm có đảm bảo) được xác định dựa trên các giao dịch trái phiếu Kho bạc Mỹ, nơi các ngân hàng và nhà đầu tư thực hiện giao dịch vay hoặc cho vay qua đêm. SOFR dựa hoàn toàn vào dữ liệu giao dịch, hầu như không có rủi ro nên được coi là chỉ số thay thế quan trọng.
Mỗi loại ngoại tệ được thay thế bởi một chỉ số riêng biệt
Mặc dù cả SOFR và LIBOR đều…SOFR được chọn làm chỉ số tham chiếu chính cho lãi suất vay ngắn hạn do các lý do sau:
| Tiêu chí | SOFR (Secured Overnight Financing Rate) | LIBOR (London Interbank Offered Rate) |
|---|---|---|
| Nguồn dữ liệu | Dựa hoàn toàn trên các giao dịch hàng ngày thực tế (≈700 tỷ USD) → Tính khách quan cao, ít nguy cơ bị thao túng | Dựa một phần trên giao dịch thị trường, một phần từ ước tính của chuyên gia → Thiếu khách quan, dễ bị can thiệp |
| Tính chất khoản vay | Chi phí vay qua đêm có tài sản đảm bảo bằng trái phiếu Kho bạc Mỹ | Chi phí vay không có tài sản đảm bảo, bao gồm rủi ro thanh khoản và tín dụng |
| Cách xác định lãi suất | Lãi suất dựa trên giao dịch thực tế | Lãi suất dựa trên kỳ vọng của các ngân hàng, công bố theo các kỳ hạn từ 1 ngày đến 1 năm |
Thay LIBOR bằng TONA cho JPY
TONA (Tokyo Overnight Average Rate) thể hiện chi phí vay đồng yên qua đêm trên thị trường tiền tệ không có bảo đảm. TONA hoàn toàn dựa vào dữ liệu giao dịch và gần như không có rủi ro.
Thay LIBOR bằng ESTER cho EUR
ESTER (Euro Short-Term Rate) sẽ là lãi suất tham chiếu cho các khoản vay bằng euro tại khu vực Eurozone, sau khi đã được cải cách và phù hợp với các quy định của Châu Âu.
Thay LIBOR bằng SONIA cho GBP
SONIA (Sterling Overnight Index Average) là lãi suất công bố bởi Ngân hàng Trung ương Anh, thể hiện lãi suất trung bình qua đêm trong các giao dịch giữa các tổ chức tài chính bằng bảng Anh (GBP). Đây là chuẩn thay thế cho LIBOR của GBP.
Thay LIBOR bằng SARON cho CHF
SARON (Swiss Average Rate Overnight) là lãi suất công bố bởi Swiss SIX Index AG, thể hiện lãi suất trung bình các khoản vay qua đêm bằng Franc Thụy Sĩ (CHF). SARON được dùng như một chuẩn thay thế cho LIBOR của đồng franc Thụy Sĩ.
Dù không còn là chỉ số quan trọng nhất để tham chiếu trên thị trường tài chính toàn cầu, LIBOR vẫn nhận được sự quan tâm đáng kể.
Hướng dẫn xem lãi suất thay thế cho LIBOR
Bạn có thể tìm kiếm lãi suất LIBOR tại trang web: https://www.global-rates.com/
Dưới đây là mức lãi suất mới nhất và địa chỉ để tham khảo:
- Đô la Mỹ LIBOR (đến ngày 30 tháng 9 năm 2024): Xem chi tiết
- Bảng Anh LIBOR (cho đến ngày 28 tháng 3 năm 2024): Xem chi tiết
- Lãi suất LIBOR Yên Nhật (đến hết năm 2022): Xem chi tiết
- LIBOR cho Franc Thụy Sĩ (kết thúc vào cuối năm 2021): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/swiss-franc/
- Lãi suất LIBOR cho Euro Châu Âu (kết thúc vào cuối năm 2021): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/european-euro/
- LIBOR cho Đô la Úc (hết hạn vào tháng 5 năm 2013): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/australian-dollar/
- LIBOR cho Đô la Canada (chấm dứt vào tháng 5 năm 2013): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/canadian-dollar/
- Lãi suất LIBOR của Krona Thụy Điển (hết hạn vào cuối tháng 3 năm 2013): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/swedish-krona/
- Lãi suất LIBOR cho Krone Đan Mạch (hết hạn vào cuối tháng 3 năm 2013): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/danish-krone/
- LIBOR Đô la New Zealand (tính đến cuối tháng 2 năm 2013): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/libor/new-zealand-dollar/
Vì LIBOR không còn được sử dụng làm tiêu chuẩn lãi suất, bạn có thể kiểm tra các lãi suất thay thế tại các nguồn sau:
SOFR & CME Term SOFR (USD): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/sofr/ & https://www.global-rates.com/en/interest-rates/cme-term-sofr/
SARON (CHF): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/saron/
SONIA (GBP): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/sonia/
EASTER (EUR): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/ester/
TONAR (JPY): https://www.global-rates.com/en/interest-rates/tonar/
Trên đây là chi tiết về lãi suất liên ngân hàng London và lý do LIBOR bị ngừng sử dụng cùng với các chỉ số thay thế. Hy vọng Chuyên Tài Chính đã mang đến cho bạn cái nhìn rõ ràng về lãi suất này và cách tra cứu các chỉ số thay thế.
Để mở rộng hiểu biết của mình, hãy đọc nhiều hơn trong chuyên mục Ngân Hàng và khám phá thêm nhiều thông tin bổ ích khác!
