Ngân hàng thương mại đã hình thành và tồn tại qua nhiều thiên niên kỷ, gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế hàng hoá, trở thành một trong những định chế tài chính không thể thiếu. NHTM thực chất như một doanh nghiệp bình thường.
NHTM mang bốn chức năng chính là trung gian tín dụng, trung gian thanh toán, tạo tiền và thủ quỹ. NHTM được phân loại theo hình thức sở hữu, chiến lược kinh doanh và tính chất hoạt động. NHTM là một định chế tài chính trung gian, hoạt động đa dịch vụ, đa nghiệp vụ, huy động vốn qua việc nhận tiền gửi, phát hành giấy tờ có giá…
Trong bài viết sau, chuyentaichinh sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về vai trò, chức năng và đặc điểm nổi bật của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế hiện đại. Đây là những kiến thức nền tảng giúp bạn hiểu rõ hơn về hệ thống tài chính và cách các NHTM vận hành trong thực tế.
I. Ngân hàng thương mại là gì?
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một tổ chức thực hiện mọi hoạt động ngân hàng và nhiều giao dịch tiền tệ khác với mục tiêu lợi nhuận.
Bản chất của NHTM là một đơn vị kinh tế, tương tự một doanh nghiệp, do đó cơ cấu tổ chức cũng giống như doanh nghiệp. Tìm kiếm lợi nhuận phải đúng đắn và tuân thủ pháp luật nhà nước.
NHTM hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh đặc biệt bởi nó liên quan trực tiếp đến mọi ngành và mọi mặt của đời sống, kinh tế và xã hội. Do vậy, việc quản lý ngân hàng cần thận trọng và tinh tế để tránh gây ra tổn thất lớn cho xã hội.
Các yếu tố tác động đến hoạt động NHTM bao gồm tăng trưởng nhanh chóng của danh mục dịch vụ, sự cạnh tranh với đối thủ, chi phí vốn gia tăng, nguồn vốn nhạy cảm với lãi suất và ứng dụng công nghệ ngân hàng.
NHTM có bốn chức năng: trung gian tín dụng, trung gian thanh toán, tạo tiền và thủ quỹ.
Khám phá khái niệm ngân hàng thương mại
Ở Việt Nam hiện nay, NHTM được phân loại như sau:
– Theo hình thức sở hữu gồm 5 loại: NHTM quốc doanh (100% vốn Nhà nước), NHTM Cổ phần, NH Liên doanh, NH 100% vốn nước ngoài, NH chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam.
– Theo chiến lược kinh doanh gồm 3 loại: NHTM bán buôn, NHTM bán lẻ và kết hợp cả hai.
– Theo tính chất hoạt động gồm 2 loại: NH chuyên doanh và NH kinh doanh tổng hợp.
Ngoài ra còn nhiều ngân hàng khác như: NH đầu tư, NH phát triển, NH hợp tác, NH chính sách…
II. Đặc điểm của ngân hàng thương mại
Những đặc điểm cơ bản của ngân hàng thương mại
Đặc điểm của NHTM bao gồm:
NHTM là định chế tài chính trung gian, hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ và dịch vụ ngân hàng;
Hoạt động đa dịch vụ, đa nghiệp vụ với nghiệp vụ chính là ngânp>
Triển khai vốn bằng cách nhận tiền gửi, phát hành trái phiếu và các giấy tờ có giá khác. Sử dụng vốn đó để cho vay tiêu dùng lẫn sản xuất kinh doanh;
Ngoài ra, NHTM cung cấp nhiều dịch vụ như chuyển tiền, thanh toán, ủy thác và bảo lãnh…;
Hệ thống NHTM có khả năng tạo ra lượng bút tệ thông qua hoạt động cho vay và thanh toán;
Đóng vai trò quan trọng trong cung ứng tiền tệ cho nền kinh tế và ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của NHTW.
III. Danh sách 5 ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam
Danh sách các ngân hàng thương mại uy tín nhất tại Việt Nam
*Dựa trên tổng tài sản lớn nhất năm 2022
Vị trí đầu tiên, NH TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – BIDV
Vị trí thứ hai, NH TMCP Công thương Việt Nam – VietinBank
Vị trí thứ ba, NH TMCP Ngoại thương Việt Nam – Vietcombank
Vị trí thứ tư, NH TMCP Quân đội – MB Bank
Vị trí thứ năm, NH TMCP Kỹ thương – Techcombank
*Dựa trên vốn chủ sở hữu lớn nhất năm 2022
Vị trí đầu tiên, Vietcombank
Vị trí thứ hai, Techcombank
Vị trí thứ ba, VietinBank
Vị trí thứ tư, BIDV
Vị trí thứ năm, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng – VP Bank
*Dựa trên vốn điều lệ cao nhất năm 2022
Vị trí đầu tiên, BIDV
Vị trí thứ hai, VietinBank
Vị trí thứ ba, Vietcombank
Vị trí thứ tư, MB, TCB, SHB
Vị trí thứ năm, ACB, HDBank, VIB
BIDV hiện là ngân hàng có quy mô tổng tài sản lớn nhất, và là ngân hàng Việt Nam đầu tiên vượt ngưỡng 2 triệu tỷ đồng với 2.12 triệu tỷ đồng.
Đứng thứ hai và thứ ba là VietinBank và Vietcombank với tổng tài sản hơn 1.8 triệu tỷ đồng. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tổng tài sản của Vietcombank gần đây cho thấy trong năm 2023, vị trí top 3 có thể thay đổi. Tổng tài sản của BIDV tăng hơn 20%, VietinBank tăng 18.1% còn VCB tăng 28.5% – mức cao nhất trong top 3.
Vị trí thứ tư là MB Bank với tổng tài sản khoảng 728 nghìn tỷ đồng, cuối cùng top 5 là Techcombank với 699 nghìn tỷ đồng.
Xét về vốn chủ sở hữu, tính đến cuối năm 2022, Vietcombank đứng đầu với 135,789 tỷ đồng. Thứ hai là Techcombank với 113,424 tỷ đồng, VietinBank thứ ba với 108,304 tỷ đồng, BIDV thứ tư với 104,205 tỷ đồng, và cuối cùng là VPBank với 103,516 tỷ đồng.
Vốn chủ sở hữu càng cao thì sức chống chịu của ngân hàng càng lớn, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn kinh tế. Vốn chủ sở hữu nâng cao uy tín và tăng khả năng huy động vốn, mở rộng tín dụng và đa dạng hóa danh mục cho vay.
Xét về vốn điều lệ, BIDV dẫn đầu với 50,585 tỷ đồng, VietinBank đứng thứ hai với 48,057 tỷ đồng, Vietcombank đứng thứ ba với 47,325 tỷ đồng, MB, TCB, SHB cùng đứng thứ tư với vốn điều lệ trên 30,000 tỷ đồng. ACB, HDBank và VIB đứng cuối với trên 20,000 tỷ đồng.
Trên đây là những thông tin liên quan đến khái niệm, bản chất, đặc điểm cũng như cách phân loại ngân hàng thương mại. Truy cập chuyentaichinh.com để khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích trong lĩnh vực tài chính, đầu tư.