Những công ty như ByteDance, SpaceX, và Shein… đã trở thành biểu tượng cho sự đột phá táo bạo, với tốc độ phát triển nhanh và ảnh hưởng mạnh mẽ trong kỷ nguyên số. Đây là những Startup nổi bật với ý tưởng độc đáo từ mô hình kinh doanh tiên phong, sức mạnh công nghệ và sự sáng tạo. Cùng khám phá sâu hơn thế giới các công ty kỳ lân với ChuyênTài Chính nhé!
I. Công ty kỳ lân là gì?
“Công ty kỳ lân” hay unicorn startup là thuật ngữ chỉ những startup đạt giá trị vốn hóa tối thiểu 1 tỷ USD trước khi được niêm yết công khai trên thị trường chứng khoán.
Cụm từ này do nhà đầu tư Aileen Lee đặt ra năm 2013 trên TechCrunch, nhằm miêu tả sự quý hiếm của các startup có giá trị “khủng” giống như kỳ lân. Thời điểm đó, số lượng doanh nghiệp được coi là công ty kỳ lân chỉ chiếm khoảng 0.07%.
Những công ty kỳ lân thường được coi như thành công vang dội trong lĩnh vực khởi nghiệp vì đã đạt được tăng trưởng vượt bậc và có tiềm năng trở thành những doanh nghiệp lớn và có sức ảnh hưởng trong tương lai. Ví dụ tiêu biểu bao gồm Uber, Airbnb, và SpaceX cùng các công ty công nghệ khác.
II. Đặc điểm của công ty kỳ lân
1. Ý tưởng mới lạ
Các công ty kỳ lân thường có sự độc đáo và nổi bật trong sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh của họ, giúp họ đứng đầu trong môi trường cạnh tranh, thu hút sự quan tâm từ nhà đầu tư và khách hàng tiềm năng. Ý tưởng có thể bao gồm mô hình kinh doanh tiên tiến, công nghệ mới, cách tiếp cận khách hàng sáng tạo, giải quyết các vấn đề lớn hoặc tích hợp dịch vụ độc đáo…
2. Là những người tiên phong
Các công ty kỳ lân thường dẫn đầu trong việc sáng tạo và phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới, bằng cách cung cấp giải pháp mới cho các vấn đề hiện hữu hoặc tạo sản phẩm đột phá, mang đến cách tiếp cận còn chưa có trên thị trường. Họ có thể trở thành người định hình ngành công nghiệp của mình.
3. Hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao
Phần lớn các công ty kỳ lân đầu tư vào công nghệ cao và liên quan đến các lĩnh vực như công nghệ thông tin, internet, phần mềm, truyền thông, y tế và công nghệ sinh học. Công nghệ đóng vai trò thiết yếu trong việc tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới, nâng cao hiệu suất và mở rộng thị trường cho các công ty kỳ lân.
Công nghệ mang lại cơ hội cho các công ty kỳ lân sáng tạo và phát triển các sản phẩm, dịch vụ đột phá, đáp ứng nhu cầu thị trường, tạo giá trị lớn cho doanh nghiệp và cộng đồng người dùng. Đồng thời, công nghệ phát triển nhanh chóng tạo môi trường thuận lợi cho việc đầu tư vào các startup công nghệ cao, giúp chúng tăng trưởng mạnh mẽ và trở thành các công ty kỳ lân.
4. Lấy người tiêu dùng làm trung tâm
Trong các công ty kỳ lân, người tiêu dùng không chỉ đơn thuần là một phần của thị trường mục tiêu mà được xem là trọng tâm của mọi hành động của công ty. Công ty chú trọng vào việc thấu hiểu mong muốn của khách hàng và cung cấp các sản phẩm, dịch vụ phù hợp nhu cầu của họ. Để làm được điều này, họ thường ứng dụng dữ liệu và công nghệ nhằm cá nhân hóa trải nghiệm người dùng đồng thời tối ưu hóa quy trình kinh doanh. Những công ty kỳ lân dành nhiều thời gian và công sức vào việc nghiên cứu thị trường, tiếp nhận ý kiến phản hồi từ khách hàng, và phát triển sản phẩm, dịch vụ dựa trên thông tin thu thập. Điều này giúp họ xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng, thúc đẩy thành công và tạo ra giá trị lâu dài cho doanh nghiệp.
5. Quyền sở hữu tư nhân
Quyền sở hữu tư nhân trong công ty kỳ lân ám chỉ việc các cá nhân hoặc tổ chức nắm phần lớn cổ phần của công ty đó. Thông thường, các nhà đầu tư cùng với những người sáng lập ban đầu sẽ giữ phần lớn cổ phần, nhưng đến một thời điểm nhất định, các nhân viên cũng có thể sở hữu cổ phần thông qua những chương trình phát triển nhân viên hoặc mua lại. Ngoài ra, theo thời gian, các quỹ đầu tư rủi ro và cá nhân giàu có thường sở hữu một lượng cổ phần lớn để đổi lấy việc đầu tư vốn và hỗ trợ công ty phát triển.
Vì thế, quyền sở hữu tư nhân trong một công ty kỳ lân thường đa dạng và phản ánh sự góp sức, mạo hiểm và thời gian mà mỗi bên bỏ ra để phát triển công ty.
6. Hiểu biết về truyền thông xã hội
Các công ty kỳ lân thường chọn lựa hoạt động trong những thị trường có tiềm năng lớn với nhu cầu cao cho sản phẩm hoặc dịch vụ của họ. Do đó, họ tích cực xây dựng và củng cố thương hiệu trên các nền tảng mạng xã hội để kết nối và nhanh chóng tiếp cận khách hàng mục tiêu.
7. Tư duy tăng trưởng
Công ty kỳ lân thường có một mô hình kinh doanh tiềm năng to lớn, dễ dàng mở rộng ra các thị trường lớn trên toàn cầu và có khả năng tạo ra lợi nhuận đáng kể trong tương lai. Các công ty kỳ lân thường có tốc độ tăng trưởng doanh số và giá trị vốn hóa nhanh chóng trong một thời gian ngắn. Điều này thường được theo dõi qua các chỉ số như doanh thu, lượng người dùng, hoặc lợi nhuận.
8. Dưới 10 năm hoạt động
Phần lớn các công ty kỳ lân đều đạt giá trị thị trường trên 1 tỷ USD chỉ sau một thời gian ngắn kể từ khi thành lập, có những công ty chỉ mất vài năm. Một số khác có thể tốn thêm thời gian để xây dựng nền tảng công nghệ, mở rộng thị trường hoặc cải thiện hiệu quả hoạt động trước khi đạt mức giá trị thị trường mong đợi.
9. Đội ngũ trẻ
Các công ty kỳ lân thường sở hữu đội ngũ lãnh đạo và nhân viên có kỹ năng cùng kinh nghiệm xuất sắc trong lĩnh vực của họ, với khả năng đưa công ty tiến xa. Nhân viên ở đây thường là người trẻ, có tư duy sáng tạo linh hoạt, thích ứng nhanh với môi trường kinh doanh đầy thử thách của một startup. Họ đem lại sự năng động hơn cho môi trường làm việc, giúp duy trì việc tạo ra giá trị và cạnh tranh trong thị trường.
10. Hậu thuẫn từ các nhà đầu tư lớn
Các công ty kỳ lân thường nhận được sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư lớn và quỹ đầu tư rủi ro với số vốn đầu tư đáng kể giúp họ phát triển và mở rộng quy mô. Do tiềm năng tăng trưởng cao, khả năng tạo ra giá trị lớn và lợi nhuận khổng lồ trong tương lai, họ cũng có cơ hội tiếp cận các công nghệ và mô hình kinh doanh mới như việc tạo dựng những mối quan hệ hợp tác chiến lược.
III. Các phương án thoái vốn và thu hồi lợi nhuận cho công ty kỳ lân
1. Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO)
IPO là một lựa chọn phổ biến cho các startup kỳ lân khi họ quyết định thoái vốn và thu hồi lợi nhuận. Bằng cách bán cổ phiếu lần đầu tiên ra công chúng qua thị trường chứng khoán, nhà đầu tư có thể giao dịch cổ phiếu đó trên thị trường mở, giúp họ lấy lại vốn đã đầu tư trước đó. Nhà sáng lập và nhà đầu tư ban đầu có thể bán cổ phiếu trong IPO để thu hồi lợi nhuận từ đầu tư ban đầu. Đồng thời, việc này cũng nâng cao danh tiếng và uy tín của công ty đối với cộng đồng đầu tư và khách hàng, là một phương pháp huy động vốn hiệu quả. Nhược điểm của IPO bao gồm các yêu cầu pháp lý phức tạp và quản lý thông tin công khai của công ty.
2. Sáp nhập và thâu tóm (M&A)
Quá trình M&A thường liên quan đến việc một công ty mua lại hoặc hợp nhất với công ty khác để tạo ra một thực thể lớn hơn và mạnh mẽ hơn. M&A có thể giúp các công ty kỳ lân mở rộng quy mô và lĩnh vực hoạt động thông qua việc sử dụng cơ sở hạ tầng, tài nguyên, và khách hàng của công ty mục tiêu. Nhà sáng lập và nhà đầu tư có thể bán cổ phiếu trong quá trình M&A để lấy lại vốn và lợi nhuận.
3. Công ty mẹ mua lại cổ phiếu (Buyback)
Buyback là khi công ty sử dụng tiền mặt để mua lại cổ phiếu của chính mình từ cổ đông hoặc thị trường mở. Quá trình này giúp giảm số lượng cổ phiếu lưu hành, tăng giá trị cổ phiếu, điều chỉnh cấu trúc tài chính, phòng ngừa chiếm hữu cổ phiếu và tăng lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu.
Khi công ty kỳ lân đạt thành công và có tài chính mạnh, họ có thể quyết định mua lại cổ phiếu từ cổ đông hoặc thị trường mở, giảm số lượng cổ phiếu lưu hành và tăng giá trị cổ phiếu, tạo ra lợi nhuận cho cổ đông.
4. Bán cho quỹ đầu tư tư nhân (Private Equity)
Private equity đầu tư vào các công ty chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán, qua đó các quỹ hoặc cá nhân đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp. Khi công ty kỳ lân bán cho quỹ đầu tư tư nhân để thu hồi vốn, các quỹ này cũng cung cấp vốn mới để hỗ trợ sự phát triển của công ty. Quỹ private equity thường có chiến lược thoái vốn dài hạn, bao gồm IPO hoặc M&A sau giai đoạn đầu tư.
5. Bán cho công ty chiến lược
Công ty chiến lược thường trong cùng ngành hoặc liên quan đến lĩnh vực của công ty kỳ lân, có thể khai thác sản phẩm, dịch vụ hoặc công nghệ của công ty kỳ lân để tăng cường hoạt động kinh doanh. Quá trình bán tạo cơ hội hợp tác chiến lược giữa hai bên, phát triển mối quan hệ đôi bên cùng có lợi và củng cố vị thế trên thị trường.
6. Giữ vững vị thế là công ty tư nhân (private company)
Cuối cùng, lựa chọn duy trì tư cách là một công ty tư nhân cũng giúp các công ty kỳ lân thực hiện việc thoái vốn và thu nhận lợi nhuận. Họ có thể thực hiện việc mua lại cổ phiếu từ cổ đông hoặc giao dịch trên thị trường mở nhằm giảm lượng cổ phiếu lưu thông và thu hồi vốn. Công ty tư nhân có thể mang lại sự kiểm soát toàn diện hơn đối với các quyết định chiến lược và hoạt động kinh doanh.
IV. Những công ty kỳ lân danh tiếng trên toàn cầu
1. ByteDance
ByteDance là một tập đoàn công nghệ ở Trung Quốc nổi tiếng với việc điều hành nhiều ứng dụng và dịch vụ kỹ thuật số được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Thành lập năm 2012 bởi Zhang Yiming với trụ sở đặt tại Bắc Kinh. Những sản phẩm nổi bật của ByteDance bao gồm TikTok (Douyin), Toutiao, Xigua Video, và nhiều dịch vụ kỹ thuật số khác như Lark (ứng dụng hợp tác và làm việc nhóm), Helo (mạng xã hội tại Ấn Độ), và Resso (nền tảng âm nhạc trực tuyến). ByteDance là một trong những công ty kỳ lân có giá trị cao nhất thế giới với khoảng 140 tỷ USD (tính tới giữa năm 2023).
2. SpaceX
SpaceX là một công ty kỳ lân tiên phong trong lĩnh vực công nghệ hàng không vũ trụ và không gian. Công ty ra đời vào năm 2002 dưới sự sáng lập của Elon Musk, với mục tiêu giảm chi phí và cải thiện hiệu suất trong việc khám phá không gian. SpaceX đã đạt được nhiều thành tựu đột phá từ việc phát triển tên lửa có thể tái sử dụng đến triển khai mạng vệ tinh Starlink.
SpaceX đã tạo ra các tên lửa tái sử dụng, đưa phi hành gia và hàng hóa vào không gian, và phát triển tên lửa Starship… Công ty này đã góp phần quan trọng vào sự tiến bộ của ngành công nghiệp hàng không vũ trụ và khám phá những triển vọng mới trong việc sử dụng không gian.
3. Canva
Canva là một công ty kỳ lân công nghệ từ Úc, nổi tiếng với nền tảng thiết kế đồ họa trực tuyến dễ sử dụng. Tạo dựng vào năm 2012 với sự hỗ trợ của Melanie Perkins, Cliff Obrecht và Cameron Adams, Canva cung cấp một công cụ đồ họa trực tuyến linh hoạt giúp người dùng tạo ra thiết kế chất lượng mà không cần kỹ năng chuyên sâu về đồ họa.
Canva đem đến một nền tảng đồ họa phong phú, thân thiện với người dùng, hỗ trợ nhiều nền tảng và tạo liên kết đến cộng đồng sáng tạo toàn cầu. Tới giữa năm 2023, Canva đã đạt mức định giá 40 tỷ USD.
4. OpenAI
OpenAI hiện là một trong những startup giá trị nhất toàn cầu, với mức định giá khoảng 80 tỷ USD. Công ty này chuyên phát triển trí tuệ nhân tạo có khả năng tự học và tự cải tiến như con người. OpenAI được thành lập năm 2015 bởi Elon Musk, Sam Altman, Greg Brockman, Ilya Sutskever và Wojciech Zaremba.
Một số điểm nổi bật của OpenAI bao gồm nghiên cứu và phát triển AI đối kháng, cung cấp công cụ và tài nguyên AI, và cam kết chặt chẽ với đạo.
Shein là một công ty kỳ lân thương mại điện tử thời trang nhanh của Trung Quốc, ra đời năm 2008. Với danh mục sản phẩm phong phú và giá cả hợp lý, từ quần áo, giày dép, phụ kiện đến đồ trang điểm, Shein đã mở rộng hoạt động trên toàn cầu và có mặt tại hơn 220 quốc gia và vùng lãnh thổ, thu hút đông đảo khách hàng quốc tế. Đến giữa năm 2023, giá trị của Shein đạt 100 tỷ USD.
6. 6Sense
6Sense, có trụ sở tại San Francisco, California, Hoa Kỳ, là một công ty kỳ lân công nghệ chuyên tiếp thị dựa trên dữ liệu. Được sáng lập năm 2013 bởi Amanda Kahlow và Viral Bajaria, 6Sense cung cấp các giải pháp tiếp thị kỹ thuật số, sử dụng trí tuệ nhân tạo và học máy, nhằm giúp doanh nghiệp nhận diện và hiểu rõ hơn về khách hàng tiềm năng, đồng thời cải thiện hiệu quả tiếp thị.
Công ty cung cấp nền tảng Trí tuệ Dự đoán, phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để dự đoán hành vi mua sắm của khách hàng có tiềm năng.
V. Các công ty kỳ lân nổi tiếng tại Việt Nam
1. VNG
VNG Corporation, là một trong những công ty kỳ lân công nghệ hàng đầu Việt Nam, được sáng lập bởi Lê Hồng Minh năm 2004. Tập đoàn chủ yếu hoạt động trong ngành công nghệ thông tin và truyền thông, với nhiều sản phẩm và dịch vụ phổ biến.
Sản phẩm của VNG bao gồm: trò chơi và giải trí trực tuyến như Audition, Đột Kích (CrossFire), và Liên Quân Mobile. Ngoài ra, VNG còn cung cấp các dịch vụ giải trí trực tuyến như Zing MP3 và Zing TV; dịch vụ internet và ứng dụng di động; truyền thông và tin tức. VNG cũng đang hoạt động trong các lĩnh vực khởi nghiệp và đầu tư công nghệ thông qua các quỹ VNG Seed Fund và VNG Đầu Tư.
2. VNLIFE
VNLIFE là công ty kỳ lân Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực thanh toán điện tử, được thành lập bởi Trần Trí Mạnh và Mai Thanh Bình vào năm 2007, nhanh chóng phát triển để trở thành nhà cung cấp dịch vụ tài chính số hàng đầu tại Việt Nam.
Sản phẩm tiêu biểu của VNLIFE bao gồm ví điện tử VNPAY, VNPAY-QR, các giải pháp thanh toán trực tuyến cho doanh nghiệp, và hệ sinh thái tài chính số gồm nhiều sản phẩm và dịch vụ khác như dịch vụ cho vay trực tuyến, quản lý tài chính cá nhân và doanh nghiệp.
3. Sky Mavis
Sky Mavis là một công ty công nghệ blockchain có trụ sở tại Singapore và Việt Nam, nổi tiếng với trò chơi phi tập trung “Axie Infinity”. Công ty được thành lập vào năm 2018 bởi Nguyễn Thành Trung và Aleksander Larsen.
Sky Mavis và trò chơi Axie Infinity đã tạo tiếng vang lớn trong cộng đồng blockchain và game thủ toàn cầu, đặc biệt với mô hình play-to-earn, mở đường cho sự kết hợp giữa công nghệ blockchain và ngành công nghiệp trò chơi điện tử.
4. MoMo
Công ty TNHH MoMo, một trong những công ty kỳ lân tiên phong trong lĩnh vực thanh toán di động và ví điện tử tại Việt Nam. Được sáng lập năm 2013, MoMo nhanh chóng trở thành một trong những nhà cung cấp dịch vụ thanh toán di động hàng đầu trong thị trường thanh toán số đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Các sản phẩm nổi bật của MoMo là dịch vụ…thanh toán qua di động, ví điện tử và ví ảo.
VI. Các thây ma kỳ lân (zombie unicorn)
“Zombie unicorn” là thuật ngữ dùng để chỉ các công ty khởi nghiệp không thể tạo ra lợi nhuận hoặc phát triển, nhưng vẫn hoạt động nhờ vào việc nhận vốn đầu tư liên tục từ các nhà đầu tư.
Những công ty zombie unicorn thường có đặc điểm chung là thiếu khả năng sinh lời, tính ổn định tài chính thấp, và phụ thuộc quá mức vào sự hỗ trợ tài chính từ bên ngoài. Dù được định giá cao trên thị trường, họ thường gặp trở ngại trong việc biến giá trị đó thành lợi nhuận và mang lại giá trị cho cổ đông.
1. WeWork
WeWork là công ty chuyên cung cấp không gian làm việc chung, trụ sở ở New York City, Mỹ. Sáng lập năm 2010 bởi Adam Neumann và Miguel McKelvey, với mục tiêu tạo ra không gian làm việc độc đáo và cộng đồng năng động cho các doanh nghiệp, freelancer và những người làm việc tự do.
Dù gần đây WeWork gặp phải thách thức tài chính và quản lý, trải qua nhiều thay đổi lãnh đạo và chiến lược, nhưng họ vẫn không ngừng cung cấp môi trường làm việc sáng tạo cho cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu.
2. Hopin
Hopin là một công ty công nghệ nổi tiếng với nền tảng hội thảo và sự kiện trực tuyến. Được Johnny Boufarhat sáng lập năm 2019, Hopin nhanh chóng trở thành nền tảng sự kiện online phổ biến trên thế giới. Trong thời kỳ đại dịch COVID-19, Hopin đã trở thành một phần thiết yếu của nhiều tổ chức.
3. Convoy
Convoy là công ty công nghệ trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, thành lập năm 2015 tại Seattle, Washington. Convoy nhanh chóng nổi lên như một công ty tiên phong áp dụng công nghệ để tối ưu hóa ngành vận tải.
Công ty đã thu hút đầu tư đáng kể và đã góp phần thúc đẩy sự chuyển đổi số trong môi trường vận tải và logistics.
4. Olive AI
Olive AI là công ty trong lĩnh vực y tế, sử dụng trí tuệ nhân tạo và tự động hóa để cải thiện hiệu suất ngành chăm sóc sức khỏe. Thành lập năm 2012 ở Columbus, Ohio, Olive AI đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng y tế và nhà đầu tư, và không ngừng mở rộng ảnh hưởng của mình.
5. Veev
Veev là công ty công nghệ chuyên về bất động sản, tập trung vào phát triển các giải pháp công nghệ cao cho thị trường này. Sáng lập năm 2015 và có trụ sở tại San Francisco, California, Veev nhanh chóng nổi bật như một trong những công ty kỳ lân hàng đầu trong lĩnh vực.
Chuyên Tài Chính đã cung cấp cho bạn cái nhìn về công ty kỳ lân, điểm nổi bật, và góc tối từ các công ty khởi nghiệp mang danh zombie unicorn. Hãy truy cập Chuyên Tài Chính mỗi ngày để cập nhật những thông tin tài chính, kinh tế và công nghệ mới nhất!
