Cổ phiếu quỹ được hình thành khi một công ty đại chúng mua lại một phần cổ phiếu từ lượng cổ phiếu đang giao dịch trên thị trường chứng khoán. Quy trình này được quy định chi tiết trong Luật Chứng khoán 2019. Hãy cùng khám phá loại cổ phiếu đặc biệt này với Chuyên TàiChính nhé.
I. Cổ phiếu quỹ là gì?
Khi một công ty đại chúng phát hành cổ phiếu ra thị trường chứng khoán để huy động vốn và sau đó sử dụng nguồn vốn hợp pháp để mua lại một phần cổ phiếu đã phát hành, thì số cổ phiếu đó được gọi là cổ phiếu quỹ.
Cổ phiếu quỹ trong tiếng Anh được gọi là Treasury Stock / Treasury Share / Reacquired Share / Reacquired Stock.
Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu được công ty tự mua lại
Cổ phiếu quỹ không chỉ ra rằng cổ phiếu phát hành không thành công; nó được mua lại vì những mục đích khác nhau. Khi một công ty hình thành Treasury Stock, số cổ phiếu này không được đưa vào số lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường chứng khoán.
Các thông tin về cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp sẽ được thể hiện trong báo cáo tài chính, mục Vốn chủ sở hữu.
II. Đặc điểm của cổ phiếu quỹ
Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu chung của tất cả cổ đông công ty và không đem lại lợi ích đặc biệt nào cho cá nhân nào cả, ngoại trừ việc công ty có thể bán lại trên thị trường để tạo dòng tiền.
Dưới đây là 9 đặc điểm thể hiện sự khác biệt của cổ phiếu quỹ so với cổ phiếu thông thường:
– Cổ đông sở hữu cổ phiếu quỹ không được trả cổ tức bằng tiền
– Cổ đông sở hữu cổ phiếu quỹ không được thưởng hoặc trả cổ tức bằng cổ phiếu.
– Người nắm giữ cổ phiếu quỹ không có quyền tham gia quyết định các vấn đề của công ty.
– Không được quyền mua cổ phiếu mới hay cổ phiếu ưu đãi.
– Cổ phiếu quỹ không được tính vào EPS (thu nhập trên mỗi cổ phiếu).
– Không được chia vốn khi công ty giải thể.
Cổ phiếu quỹ không có nhiều đặc quyền như cổ phiếu thông thường
– Tổng số cổ phiếu quỹ mua về không vượt quá giới hạn vốn hóa của công ty theo pháp luật quy định.
– Sau khi mua lại, công ty có thể hủy hoặc giữ và bán ra thị trường nếu cần gây quỹ.
– Khi mua hoặc bán lại cổ phiếu quỹ ra thị trường, doanh nghiệp không ghi nhận lãi lỗ mà chỉ ghi nhận việc thay đổi nguồn vốn và thặng dư vốn cổ phần.
III. Ưu và nhược điểm khi đầu tư cổ phiếu quỹ
Tùy theo tình hình kinh doanh và nhu cầu tài chính, các công ty sẽ thực hiện việc mua và bán lại cổ phiếu quỹ ra thị trường. Cổ phiếu quỹ được coi là một kênh đầu tư cho chính công ty phát hành.
Với cổ phiếu quỹ, công ty có thể điều chỉnh giá cổ phiếu. DoNếu bạn có kế hoạch đầu tư vào loại cổ phiếu này, cần hiểu rõ các lợi thế và hạn chế của nó.
1. Ưu điểm của cổ phiếu quỹ
Khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, điều này thúc đẩy giá cổ phiếu tăng lên. Đây là một chiến lược hiệu quả, đặc biệt khi giá cổ phiếu đang bị định giá thấp hơn thực tế. Việc mua lại cổ phiếu có thể làm thay đổi xu hướng, gây biến động giá trên thị trường và thúc đẩy nhà đầu tư mua vào, giúp làm chậm quá trình giảm giá cổ phiếu.
Khi cổ phiếu công ty giảm sâu, việc mua cổ phiếu quỹ thể hiện với cổ đông rằng công ty vẫn hoạt động hiệu quả.
Cổ phiếu quỹ cũng có thể coi là một kênh đáng đầu tư. Doanh nghiệp có thể sử dụng vốn nhàn rỗi để mua lại cổ phiếu, và bán ra sau khi giá tăng để thu lợi nhuận.
Thay vì phát hành cổ phiếu ESOP (cổ phiếu thưởng), công ty có thể trao thưởng cho nhân viên bằng cổ phiếu quỹ.
Cổ phiếu quỹ giúp cải thiện chỉ tiêu lợi nhuận trên cổ phần, lôi cuốn nhà đầu tư.
Cổ phiếu quỹ có thể thúc đẩy giá cổ phiếu tăng trên thị trường chứng khoán
2. Nhược điểm của cổ phiếu quỹ
Dù có ưu điểm, cổ phiếu quỹ cũng tồn tại hạn chế. Việc lạm dụng có thể ảnh hưởng đến an toàn tài chính của doanh nghiệp và gây thiệt hại cho cổ đông khác.
Mua lại nhiều cổ phiếu đang lưu hành để tạo cổ phiếu quỹ có thể làm giảm tiền mặt, gia tăng hệ số nợ, tác động tới chi phí kinh doanh khác và làm suy yếu khả năng đối phó với khủng hoảng do việc giữ tiền mặt để đảm bảo thanh khoản là rất quan trọng.
Đôi khi, doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ không những không đẩy giá thị trường lên mà còn khiến giá tiếp tục giảm, ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư và làm mất niềm tin vào tiềm năng tăng trưởng của công ty.
IV. Mục đích của doanh nghiệp khi mua/bán cổ phiếu quỹ
Doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ có thể nhằm các mục đích như:
Kích thích giá cổ phiếu tăng: Khi giá cổ phiếu giảm hoặc bị định giá thấp, công ty có thể mua lại một số cổ phiếu, khuyến khích nhu cầu mua từ nhà đầu tư, từ đó thúc đẩy giá cổ phiếu tăng lên.
Đầu tư vào chính mình: Mua lại cổ phiếu bằng vốn công ty cũng là một chiến lược đầu tư bởi công ty hiểu rõ nhất về hoạt động và tiềm năng tăng trưởng của mình. Việc mua cổ phiếu quỹ với giá rẻ và bán ở giá cao hơn trong tương lai đem về lợi nhuận.
Ngoài ra, việc thu mua cổ phiếu trên thị trường có thể nâng cao chỉ số EPS của công ty.
Doanh nghiệp có thể thu mua cổ phiếu quỹ vì nhiều lý do khác nhau
Việc mua cổ phiếu quỹ mang đến tín hiệu tích cực nhưng cũng tồn tại những khó khăn như sự bất cân xứng thông tin giữa ban quản trị, ban lãnh đạo với các cổ đông nhỏ.
V. Các quy định pháp luật về mua bán cổ phiếu quỹ
Khi cổ phiếu quỹ được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, giao dịch mua hoặc bán phải tuân thủ theo quy định của sàn.
Công ty không được mua lại quá 30% tổng số cổ phiếu phổ thông đã phát hành, cũng như không được mua lại cổ phiếu ưu đãi một phần hoặc toàn bộ như đã quy định.
Hội đồng quản trị chỉ có quyền mua tối đa 10% tổng số cổ phiếu của mỗi loại trong vòng 12 tháng gần nhất.
Hội đồng quản trị có quyền quyết định giá mua lại cổ phần, nhưng cần đảm bảo giá không vượt quá mức giá thị trường tại thời điểm giao dịch.
Việc mua lại cổ phiếu quỹ cần có sự đồng ý của tất cả cổ đông trong vòng 30 ngày, nhằm bảo vệ quyền lợi của cổ đông, trong khoảng thời gian này, cổ đông có thể chào bán cổ phiếu thông qua phương thức đảm bảo.
VI. Cách thức hoạt động của cổ phiếu quỹ
Các công ty mua lại cổ phiếu quỹ của chính mình vì nhiều nguyên nhân khác nhau.
Đôi khi công ty dư tiền, chưa có kế hoạch kinh doanh cụ thể, nên dùng tiền nhàn rỗi để giảm số cổ phần lưu hành, giúp tăng thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS), duy trì sức hấp dẫn cho nhà đầu tư.
Cũng có lúc công ty cho rằng cổ phiếu của mình bị định giá thấp, nên sẽ mua lại để tăng giá trị cổ phần. Nếu bán ra với giá cao hơn giá mua vào thì có lãi, dù tiền chênh lệch không được coi là lợi nhuận.
Mua lại cổ phiếu quỹ để tái cấu trúc vốn
Việc mua lại cổ phần đôi khi cũng là chiến lược để tái cấu trúc vốn. Khi lãi suất thấp, công ty có thể vay tiền để mua lại cổ phiếu nhằm giảm bớt vốn chủ sở hữu.
Trong trường hợp này, số cổ phiếu mua lại sẽ bị hủy và không phát sinh cổ phiếu quỹ mới.
VII. Điều kiện mua bán cổ phiếu quỹ
1. Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ đối với công ty đại chúng
Theo điều 36 Luật Chứng khoán 2019, nếu công ty đại chúng mua lại cổ phiếu của mình cần đáp ứng điều kiện sau:
– Việc mua lại để giảm vốn điều lệ phải được Đại hội đồng cổ đông thông qua và có quyết định bằng văn bản cùng phương án, số lượng, thời gian và nguyên tắc giá mua lại.
– Cần có nguồn vốn đủ để thực hiện việc mua lại, dựa trên báo cáo tài chính.
– Công ty mẹ mua cổ phiếu quỹ có thể dùng thặng dư vốn hoặc quỹ khác, nhưng vẫn phải dựa trên báo cáo tài chính. Nếu công…ty mẹ đầu tư vào cổ phiếu quỹ từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối thì số tiền sử dụng để mua không được vượt quá lợi nhuận hiện có.
– Cần có một công ty chứng khoán đại diện thực hiện giao dịch, ngoại trừ khi công ty chứng khoán tự mua lại cổ phiếu của mình.
– Nếu công ty đại chúng hoạt động trong lĩnh vực có điều kiện, họ phải tuân theo các quy định pháp lý.
2. Ngoại lệ cho việc mua lại cổ phiếu không cần điều kiện trên
– Công ty mua lại cổ phiếu do cổ đông yêu cầu nhưng vẫn phải tuân thủ pháp luật.
– Mua lại cổ phiếu để thưởng hoặc trả cổ tức cho nhân viên.
– Công ty chứng khoán mua lại cổ phiếu lô lẻ hoặc sửa lỗi giao dịch.
3. Trường hợp công ty không được phép mua lại cổ phiếu của mình
Công ty đại chúng bị cấm mua lại cổ phiếu tự phát hành trong các trường hợp sau:
– Có nợ quá hạn trong báo cáo tài chính trong 6 tháng gần nhất chưa thanh toán.
– Đang thực hiện chào bán, phát hành cổ phiếu để huy động vốn.
– Cổ phiếu của công ty đang là đối tượng của một chào mua công khai.
– Không được mua lại cổ phiếu trong vòng 6 tháng kể từ khi kết thúc đợt chào bán, phát hành.
Công ty đại chúng không được mua lại cổ phiếu từ các đối tượng sau (trừ trường hợp mua theo phán quyết của Tòa, tỉ lệ sở hữu theo công ty hoặc thông qua phương thức khớp lệnh):
– Người nội bộ công ty và những cá nhân liên quan đến người nội bộ.
– Cổ đông sở hữu cổ phiếu bị hạn chế chuyển nhượng.
– Cổ đông lớn.
Trong vòng 10 ngày sau khi mua lại cổ phiếu quỹ, công ty phải làm thủ tục giảm vốn điều lệ tương ứng với tổng giá trị cổ phiếu đã mua.
Nếu công ty mua lại cổ phiếu thưởng hoặc cổ tức cho nhân viên thì tổng số cổ phiếu để giảm vốn điều lệ cần được báo cáo tại Đại hội đồng cổ đông và thực hiện thủ tục giảm vốn điều lệ.
Giao dịch mua và bán cổ phiếu cần tuân thủ Luật Chứng khoán
4. Điều kiện bán lại cổ phiếu quỹ ra thị trường
Có hai quy định đang áp dụng cho cổ phiếu quỹ:
Đối với cổ phiếu quỹ mua trước khi Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực, công ty có thể sử dụng làm cổ phiếu thưởng hoặc bán ra để huy động vốn.
Hiện tại, công ty sẽ hủy số cổ phiếu quỹ đã mua và không được phép chào bán để tăng vốn trong vòng 6 tháng từ khi mua cổ phiếu quỹ.
Đối với cổ phiếu chưa niêm yết, việc mua lại chỉ thực hiện thông qua công ty chứng khoán được chỉ định. Nguyên tắc xác định giá mua hoặc bán theo công thức sau:
– Giá đặt mua ≤ giá tham chiếu + (Giá tham chiếu *50% biên độ dao động giá của cổ phiếu).
– Giá đặt bán ≥ giá tham chiếu – (Giá tham chiếu *50% biên độ dao động giá của cổ phiếu).
Trong mỗi phiên giao dịch, công ty đăng ký giao dịch chỉ được giao dịch cổ phiếu quỹ theo phương thức khớp lệnh đúng khối lượng tối thiểu.là 3% và tối đa là 10% của tổng khối lượng đã đăng ký.
VIII. Những lưu ý khi đầu tư vào cổ phiếu quỹ
Cổ phiếu quỹ đóng vai trò vừa là tài sản, vừa là nguồn vốn của công ty. Dựa trên tình hình kinh doanh, ban lãnh đạo có thể sử dụng cổ phiếu quỹ để huy động vốn, thưởng cho nhân viên hoặc hủy bỏ.
Khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, cần thực hiện thủ tục giảm vốn điều lệ tương ứng.
Để đầu tư cổ phiếu hiệu quả, nhà đầu tư phải hiểu rõ thị trường, nắm bắt đặc điểm của các loại cổ phiếu và quy tắc giao dịch trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Với giao dịch cổ phiếu quỹ, công ty cần chú ý một số điểm sau:
– Xem xét quyền lợi của cổ đông có thể bị tác động bởi việc mua lại, tránh mất cân bằng lợi ích, không để xảy ra tình trạng một số phải mua giá quá cao trong khi số khác lại mua quá rẻ.
– Khi được Đại hội đồng cổ đông chấp thuận, số lượng cổ phiếu quỹ đã mua có thể bị hủy bỏ hoàn toàn để giảm vốn điều lệ của công ty.
– Nếu không hủy, cổ phiếu quỹ này có thể được phát hành hoặc bán bất kỳ lúc nào, tuy nhiên phải đảm bảo thời hạn và điều kiện mua, bán theo quy định pháp luật.
– Doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ sẽ dẫn đến giảm vốn điều lệ tương ứng với giá trị cổ phiếu mua vào, do đó ban lãnh đạo cần lên kế hoạch dự phòng vốn hợp lý, đảm bảo không gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động doanh nghiệp.
Thông qua bài viết Chuyên Tài Chính chia sẻ, bạn có thể thấy việc doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ vừa là tín hiệu tốt nhưng cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới giá cổ phiếu ngắn hạn. Để quyết định có nên tiếp tục đầu tư, nhà đầu tư cần phân tích và đánh giá thêm các thông tin khác để có góc nhìn toàn diện.
